بێری شەلماشی: کورده‌کان جگه له شاخه‌کان هیچ هاوڕێییه‌کیان نییه، ئه‌وه قسه‌ی پێشمه‌رگه‌کانه
بێری شڵماشی ڕاپۆرتێکی له سه‌ر حیزبی دێموکڕاتی کوردستان له گه‌وره‌ترین ڕۆژنامه‌ی هوله‌ندی دا بڵاو کردوه‌ته‌وه که تێیدا خه‌باتی کۆنی حیزبی گرێ داوه‌ته‌وه به ئه‌وڕۆ له ڕێگای وێنا کردنی ژیانی پێشه‌رگانه‌ی دایک و بابی خۆیه‌وه کاتێک له ته‌مه‌نی دوو ساڵان بوه‌و ژیانی ئێستای پێشمه‌رگه‌کانی حیزب له ناوچه شاخاویه‌کانی کێله‌شین
فه‌رمون له گه ڵ ڕاپۆرته‌که:
کورده‌کان جگه له شاخه‌کان هیچ هاوڕێییه‌کیان نییه، ئه‌وه قسه‌ی پێشمه‌رگه‌کانه
کچی پێشمه‌رگه‌یەکی دێرین، واته بێری شڵماشی گه‌ڕاوه‌ته‌وه بۆ ناوچه‌یه‌کی سنوریی نێوان ئێران و عێڕاق. لێره بۆمب به‌رده‌بنه‌وه، به‌ڵام ئه‌من ئیدی ناله‌رزم. ئاسۆ زه‌رد هه‌ڵده‌گه‌ڕێ به ته‌قینه‌وه‌ی بۆمبێک که‌بڕێک له دووریی ئه‌م ناوچه‌یه‌وه ده‌ته‌قێته‌وه. چه‌ند چرکه یه‌کی پێ ده‌چێ تا ده‌نگه که‌ی ده‌گاته ئێمه. ئه‌من وا هه‌ست ده‌که‌م که وه‌ک گێژه‌ڵوکه‌یه‌کی توند ده‌چێ. یه‌که‌م بۆمب له دوره‌وه ده ته قێته‌وه۰له پڕ ئه‌و بیره‌وه‌ریانه له ناخم دا زیندو ده‌بنه‌وه، که باش له بیرم نه مابون۰ بۆنی سووتاوی ئاگرێک به به‌رلوتم دا دێ که له ڕاستی دا نایبینم، که چی تفتایی له سه‌ر زمانم هه‌ست پێ ده‌که‌م و فشار ده خاته سه‌ر لوتم۰ جارێک بابم بۆی گێڕامه‌وه که چۆن پاش بارانی بۆمبان ئه‌منی له بن دارێک دۆزیوه‌ته‌وه که له ترسان له‌رزیوم۰
دایکی باشترین هاوڕێم له‌و بۆمبارانه‌دا چاوێکی له‌ده‌ست دا، چونکه خۆی به‌سه‌ر کوڕه‌که‌ی دادابو تا زیان نه‌بینێ. ئه‌و کوڕه و من دوو ساڵان بوین. مان به‌سه‌ره‌وه‌ن، هه‌ست ده‌که‌م هه‌روه‌ک ئه‌و کاته بچوک بومه‌وه، به‌ڵام هه‌وڵ ده‌ده‌م خۆ ڕابگرم تا که‌س هه‌ستی پی نه‌کا. F16 کاتێک فه‌رمانده‌ی پێشمه‌رگه‌کان دێته لام و ده‌ڵێ؛ چاوت لێیه، کچه پێشمه‌رگه‌یه‌کی ڕاسته‌قینه‌ی. ئاڵای کوردستان له ته‌نیشت ئاڕمی حزبی دێموکڕاتی کوردستان ده‌شه‌کێته‌وه. حیزبێکی کوردستانی ئێران به حه‌فتا ساڵ مێژووی تێکۆشانه‌وه، که دیاره مێژووی ده‌سپێکی ژیانی منیش له خۆی دا ده‌شارێته‌وه. له‌سه‌ره‌تای دامه‌زرانی دا ئه‌و حیزبه ناوی پێشمه‌رگه‌ی له سه‌ر ئه‌و خه‌باتکارانه داناوه، که ئاماده بوون گیانی خۆیان به‌خت که‌ن بۆ مافی ڕه‌وای گه‌له‌که‌یان. دایک و بابی من وه‌ک دوو پێشمه‌رگه‌ی لاو له نێو ئه‌و حیزبه دا له گه‌ڵ یه‌کتر ئاشنابون وله ناوچه شاخاوییه‌کان له باره‌گای ناوه‌ندیی حیزب دا زه‌ماوندیان کرد. دایکم کۆچی دوایی کردوه و باوکم تا ئێستاش له دووره وڵاتی هه‌ر چالاکه بۆ مه‌سه‌له‌ی کورد، به هیوای ئه‌وه‌ی که ڕۆژێک بگه‌ڕێته‌وه وڵاته‌که‌ی خۆی، که زیاتر له سی ساڵه نه‌ی دیوه.
کاوبۆی شاخی
ڕه‌نگه هیچ کاتێک وه‌ک ئێستا له چیرۆکی دایک و بابم نیزیک نه بوبمه‌وه،وه‌ک له و سه‌ر دانه‌دا بۆلای حیزبی دێموکڕاتی کوردستان که ماوه‌یه‌که هێزه‌کانی گه‌ڕاونه‌وه نێو شاخه‌کان. له ته‌نیشتم پێشمه‌رگه‌یه‌ک دانیشتوه که به ده‌ستێکی ئیشاره بۆ من ده‌کا و پێم ده‌ڵێ که ئاخر جار که منی دیوه قه‌دم ته‌نیا هه‌شتا سانتیمیتر بووه. به ده‌سته‌که‌ی دیشی که‌ڵاشینکۆفێکی گرتوه و سیمایه‌کی به‌خۆی داوه که ده‌کرێ ناوی کاوبۆی شاخی له‌سه‌ر دانێی. پێموایه ئه‌و که‌ڵاشینکۆفه هه‌ر هی ئه‌و کاته‌یه که من هیچم له بیر نه‌ماوه، هه‌رچه‌ند زۆر ئاره‌زوو ده‌که‌م شتێکم له‌و کاته وه‌بیر بێته‌وه، به‌ڵام بیره‌وه‌رییه‌کانم ته‌نیا له نێو هێندێک وێنه‌دا تۆمارکراون که له نیو شاخه‌کان دا گیراون.
تا ڕووخانی ڕژیمی پاشایه‌تی له ساڵی 1979 دا کورده‌کان و ئایه‌توڵڵا کان هه‌رچه‌ند هه‌مان به‌رنامه‌یان نه‌بو، به‌ڵام دوژمنه‌که‌یان یه‌ک بو. حیزبی دێموکڕاتی کوردستان له دوای شۆڕش داوای خودموختاری بۆ کورده‌کان کرد و خۆی به نوێنه‌ری ناسیونالیزمی کوردی ناساند به‌ڵام به ئاشکرا ڕای گه‌یاند که داوای جیابونه‌وه ناکا. حیزب ده‌ی هه‌ویست له چوارچێوه‌ی ئێران دا مه‌سه‌له‌ی کورد چاره‌سه‌ر بکرێ و کورد له ناوچه‌کانی خۆی دا بڕیارده‌ر بێ. حیزبی دێموکرات کۆنتڕۆڵی زووربه‌ی ناوچه کوردستانییه‌کانی به ده‌سته‌وه گرت. به‌ڵام ڕژیمی تازه هاتو به لشکر کێشیه‌کی گه‌وره‌وه هاته سه‌رکورده‌کان و به شه‌ڕی خوێناوی هه‌مو ناوچه‌کانی گرته‌وه.
پانتۆڵی فشی کوردی
دایکم له کاتی شۆڕشی گه‌لانی ئیران دا 17 ساڵ بووه، ئه‌و له‌و کاته‌وه په‌یوه‌ندی به حیزبه‌وه گرتوه.، به دوای یه‌کسانی دا گه‌ڕاوه، وه‌کو ژن و وه‌کو کوردیش. له‌گه‌ل هێندێک له ڕفیقه‌کانی له مه‌دره‌سه‌ی په‌روه‌رده کردنی مامۆستایان دا ڕۆڵێکی گه‌وره‌یاندیوه له چالاکی ژنانی سه‌ر به حیزبی دێموکڕات دا. ڕژیم شاره‌کانی کوردستانی گرتبۆوه، به‌ڵام پێشمه‌رگه‌کان له هه‌مو گونده‌کان و ناوچه شاخاوییه‌کانی کوردستان دا چالاک بوون کاتێک ئه‌من له ساڵی 1983 دا له زگی دایکم دا بووم. ئه‌و کاته دایکم له لایه‌ن ڕژیمه‌وه گیراو چه‌ندین مانگ له ژێر شکه‌نجه دابو تا کاتێک حیزب ئه‌وی له‌گه‌ڵ زیندانیه‌کی ڕژیم گۆڕیه‌وه و له مردن ڕزگاری کرد. کاتێک ئازاد بو به منه‌وه به‌ره‌و پاریس ڕۆیی تا بچێته لای باوکم که ئه‌وکات بۆ مه‌ئمورییه‌تێکی دیپڵۆماتی له‌وێ بو. به و پێیه من له زگی دایکم دا زیندانی بووم و له پاریس به ئاواره‌یی له دایک بووم.
ئه‌من چیرۆکی خۆم له زمان هێندێک هاوڕێوه ده‌بیه‌مه‌وه، که له‌سه‌ر ژیانی ڕابردووی ئێمه قسه ده‌که‌ن. ئه‌وان باسی دایکم وه‌ک قاره‌مانێک ده که‌ن که زۆر که‌سی بۆ خه‌بات هانداوه، ته‌نیا که‌سێک له نێو بنه ماله‌که‌یان که لیباسی شیک و جوانی شاری گۆڕیوه‌ته‌وه به پانتۆڵی فشی پێشمه‌رگانه‌ی کوردی. بابیشم هه‌ر له سه‌ره‌تای لاوییه‌وه له گه‌ڵ خه‌بات تێکه‌ڵ بووه. به‌م دواییانه بۆی گێڕاومه‌وه که چؤن زۆر به منداڵی شاهیدی تیره‌باران کردنی برا به نێوبانگه‌که‌ی خۆی به ناوی مه‌لا ئاواره بووه له لایه‌ن ڕژیمی پاشایه‌تیه‌وه. به هۆی ئه‌وه‌ی که یه‌کێک له ڕێبه‌رانی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان بووه. ئه‌و ڕووداوه باوکی منی به جۆرێک هه‌ژاندووه که نه‌ی ده‌توانی بیر له هیچی دیکه بکاته‌وه جگه له گرتنه پێشی ڕیگای مامم. بۆیه هه‌ستی خه‌باتگێڕی له دایک و بابم دا هێنده به هێز بو که دوای له دایکبونی من دیسان له پاریس ڕا به خۆ و به مه‌لۆتکه‌یه‌که‌وه که من بووم گه‌ڕانه‌وه بۆ شاخه‌کانی کوردستان. بۆ نێو پێشمه‌رگه‌کانی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان که له سه‌ر سنوری نێوان ئێران و عێڕاق له ناوچه شاخاوییه‌کان دا جێگیر ببون. له سه‌ره‌تا دا ئێمه له چادرێک دا ده‌نوستین، به ڵام ئه‌من پوشه‌کی پاریسم پێوه بو. تا ئه‌و کاته‌ی له کامپه‌که ماینه‌وه که بۆمبارانه‌کان مه جالیان لێ بڕین.
لیستی تیڕۆڕ
له بیرم ماوه که ئاخره‌که‌ی ساڵی 1986 به‌ره‌و ئوروپا گه‌ڕاینه‌وه و خۆمان له ئاپارتمانێک له شاری ڵێواردن له هوله‌ند دیته‌وه. به‌ڵام ئه‌و کاته له ئوروپاش ترسی زۆر له ده‌ستی درێژی تیڕۆڕی ئایه‌توڵڵاکان هه‌بو. ده‌ستی درێژی تیڕۆڕی کۆماری ئیسلامی تا ئوروپاش دریژ ببۆه. لیستێکی تیڕۆڕی چالاکانی ئێرانی و و کورد هه‌بو که ناوی باوکی منیشی تێدا بو. له ساڵی 1989 دا مامۆستای باوکی من، ڕێبه‌ری حیزبی دێموکڕات واته دوکتور عه‌بدوڵڕڕه‌حمانی قاسملو، به ناوی ووت و وێژله لایه‌ن ڕژیمی ئێرانه‌وه کێشرایه وییه‌ن و له سه‌ر میزی ووت و وێژ له لایه‌ن تیمێکی تیڕۆڕی ڕژیمه وه‌که به ناو بۆ ووت و وێژ هاتبون تیڕۆڕ کرا.
پاش ساڵه‌ها خه‌بات و شه‌ڕی خوێناوی ساڵی 1992 کوردستانی عێڕاق که‌وته ده‌ست کورده‌کان. حیزبی دێموکراتی کوردستان له‌و به‌شه ئازاده دا باره‌گای ڕێبه‌رایه‌تی خۆی دامه‌زراند. له‌و کاته‌وه ناوه‌ندی حیزبه‌که له سه‌ربازخانه‌یه‌کی گه‌وره‌ی زه‌مانی ڕژیمی سه‌ددام حوسێن داکه به ماشێن سه‌عاتێک له هه‌ولێر دووره، دامه‌زراوه. ئه‌وێ پڕه له هاوڕێی دایک و بابم. ئه‌وان له نیزیک ئه‌و ناوه‌نده له خانوی بچوک دا ده‌ژین و تا ئێستاش چاوه‌روانی ئاڵ و گۆڕ له ئێران ده‌که‌ن. به‌ڵام به شێوه‌یه‌کی به‌رده‌وام لاوانی نێو خۆی کوردستانی ئێرانیش دێن و پێیانه‌وه زیاد ده‌بن. چه‌ند مانگ له‌مه‌وبه‌ر، له ژێر کاریگه‌ری گه‌شه کردنی خه‌باتی کورد له کوردستانی تورکیه، عێڕاق و سوریه دا، ئاگری خه‌باتی کورد له کوردستانی ئێرانیش بڵێسه‌ی دایه‌وه. له مانگی مای دا خۆپیشاندانی گه‌وره‌ی ناڕه‌زایه‌تی هاته ئاراوه له شاره‌گه‌وره‌کانی کوردستانی ئیران دا و له ده‌ره‌وه‌ی شاره‌کانیش جوڵه‌ی تازه هه‌یه. له به‌ر ئه‌وه‌ی کوردستانی عێڕاق له دژی داعش به زاهیر له گه‌ڵ ئێران له یه‌ک به‌ره دایه، ڕێگا به حیزبه دیاره‌کانی کوردستانی ئێران نادرێ که له شه‌ڕ دژی داعش دا به‌شداری بکه‌ن. ئه‌وه ده‌یتوانی وه‌ک ته‌مرینێک وابێ بۆیان له خه‌باتیان دا له دژی ڕژیمی ئێران.
بۆیه ڕێبه‌رایه‌تی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان بڕیاری دا پێشمه‌رگه‌کانی بنێرێته‌وه شاخه‌کان ودوای نیزیک به 20 ساڵ له‌وێ جێگیریان بکاته‌وه. دوور له به‌ره‌ی داعش و ڕێک به‌رامبه‌ر به دوژمنی ڕاسته‌وخۆی خۆیان.
وێنەی پێسمه‌رگه‌کانی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان
شه‌ش سه‌عات به ماشێن بڕۆ به‌ره‌و شاخه‌کان حیزبی دێموکڕاتی کوردستان 7 پۆستی له جێگای ستڕاتیژیک له سه‌ر سنوری ئێران و عێڕاق داناوه. هه‌روه‌ها له نێو خۆی ئێرانیش دا گروهی کۆماندۆی حیزب چالاکن. ئه‌و کۆماندۆیانه‌ی که هه‌ر ئه‌و حه‌فته‌یه له گه‌ڵ هێزه‌کانی کۆماری ئیسلامی ده‌رگیر بوون. له‌و کامپه‌دا که ئه‌من سه‌رم داوه خه‌ریکی خاوێنکردنه‌وه‌ی که‌ڵاشینکۆفه کۆنه کانیانن، چونکه خه‌ته‌ری هه‌مو شتێک هه‌یه. ئه‌من هێندێک لاو ده‌بینم که تازه له نێو خۆی ئێرانه‌وه هاتوون و په‌یوه‌ندیان به حیزبه‌وه کردوه، چونکه هیچ داهاتویه‌کیان له ژیانی ئه‌وێ دا به‌دی نه‌کردوه. هه‌روه‌ها هاوڕێکانی دایک و بابم ده‌بینم. بۆ ئه‌وان شاخه‌کان وه‌ک ماڵی خۆیان وان. ئه‌وان شانازی به‌وه ده‌که‌ن که ڕێبازی پێشمه‌رگایه‌تی دیسان بگوێزنه‌وه بۆ نه‌وه‌کانی داهاتو.
له‌و کاته‌وه که شه‌ڕی دژی داعش ده‌ستی پێ کردووه، به‌خۆشیه‌وه جیهان ڕۆڵی گرنگی پێشمه‌رگه ده‌بینێ. ئه‌وه پیاوێک ده‌ڵێ که له سه‌رۆی 60 ساڵه‌وه‌یه. پێشمه‌رگه‌یه‌کی لاو به گوێم دا ده‌چه‌پێنێ که پێویسته له گه‌ڵ ئه‌و پێشمه‌رگه به ته‌جروبه‌یه ووت و وێژ بکه‌م. ئێمه قه‌رار دا ده‌نێین که ڕۆژی دوایی وت و وێژه‌که بکه‌ین، بێ ئه‌وه‌ی له ئاڵ و گۆڕه‌کانی شه‌وی داهاتو ئاگادار بین و بزانین که به‌یانی زوو ده‌بێ ئه‌و کامپه به جێ بێڵین.
حه‌ز و ئاره‌زوو ئێمه له چادرێکی گه‌وره‌دا چا ده‌خۆینه‌وه‌و یه‌کسه‌ر هه‌ست پێ ده‌که‌ین که پێشمه‌رگه بوون به‌درێژایی مێژووی خۆی ستایلێکی ژیانی تایبه‌ت به خۆی هێناوه‌ته ئاراوه، که باوکم زۆر جار به حه‌ز و ئاره‌زووه‌وه باسی ده‌کا. نه‌وعێک نۆستالژی تێدا شاراوه‌یه، لێره له سه‌ر سنوری ئێران، زۆرتر له جێگای دیکه،ئه‌و ژیانی پێشمه‌رگایه‌تیه خۆی زیندوو ده‌کاته‌وه، ته‌نانه‌ت زیاتر له و جێگایه‌ی که به‌ره‌کانی شه‌ڕی داعشی لێیه. له کاتێک دا شه‌ڕی داعش به چه‌کی مۆدێرن ده‌کرێ و له ده‌شته‌کانی نیزیک عه‌ڕه‌بستانه، لێره پێشمه‌رگه‌کان له نێو دڵی کوردستان دان، له نێو شاخه‌کان دا که ئه‌وان ده‌پارێزن و له جێگایه‌کن که پ.ک.ک شی لێیه.
ئه‌من پرسیار له فه‌رمانده خالید وه‌نه‌وشه ده‌که‌م، ئێوه لێره چ ده‌که‌ن و ئایا ئیمکانی ڕوودانی شه‌ڕ هه‌یه؟ ئه‌و له وه‌ڵام دا ده‌ڵێ: ئه‌تۆ به چاوی خۆت ده‌بینی ئێمه لێره چ ده‌که‌ین. له کاتێک دا که ده‌وره‌یه‌کی تازه‌یچامان بۆ دێنن، به پێکه‌نینه‌وه ئیشاره به پێشمه‌رگه لاوه‌کان ده‌کا، که گۆرانی به‌سه‌ر کچان دا هه‌ڵ ده‌ڵێن. ڕه‌نگه به گوێ گرتن له‌وانه هه‌ر له بیرت بچێته‌وه که له کامپێکی نیزامی دای. به خۆشیه‌وه دوای ماوه‌یه‌ک ئه‌من ڕێگا ده‌درێم که به‌شداری بکه‌م له به‌رنامه‌ی ده‌وره‌ی نیزامی دا که له لایه‌ن ڕیان، ته‌نیا سه‌ربازی ئه‌مریکایی که له نێو حیزب دا هه‌یه، به ڕێوه ده‌چێ. له دڵی خۆم دا به بوونی ئه‌و سه‌ربازه ئه‌مریکاییه دڵخۆش نیم، چونکه ئێره جێگای خه‌باتی ئه‌و نییه و به گومانم له‌وه‌ی که له‌گه‌ڵ ئامانجه‌کانی حیزب دا ئاشنابێ، به‌ڵام پێشمه‌رگه‌کان دژی نه‌زه‌ری منن و پێیان وایه زۆر باشه که ئه‌و جۆره که‌سانه بێن و یارمه‌تی بده‌ن. ئه‌وان ده‌ڵێن هه‌رچۆنێک بێ ڕژیمی ئێران دوژمنی هه‌ردووک لامانه و بۆ خه‌باتی ئێمه‌ش باشه ئه‌گه‌ر بێگانه‌کان بێن و له‌سه‌ر خه‌باتی ئێمه بدوێن له مێدیا جیهانیه‌کان دا. هه‌ر بۆیه‌ش به دریژایی ڕۆژ کامێرامانێک به دوای ڕایانه‌وه‌یه. ئه‌و تازه‌ترین تکنیکه‌کانی شه‌ڕ و شێوه‌ی ته‌قه کردن فێری پێشمه‌رگه‌کان ده‌کا، وه‌ک ئه‌وه‌ی که له ئه‌فغانستان فێری بووه. ئه‌من زۆرم بۆ سه‌رنج ڕاکێش نییه، به‌ڵام ده‌بینم که پێشمه‌رگه‌لاوه‌کان چۆن گوێی بۆ ده‌گرن و چه‌ندیان پێویسته ئه‌و تکنیکانه فێر بن. بۆیه منیش به‌و قه‌ناعه‌ته ده‌گه‌م که ئه‌و ده‌رسانه‌یان پێویسته ئه‌گه‌ر له داهاتو دا توشی شه‌ڕ بن.
وێنەی پێشمه‌رگه‌کانی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان
کاتێک قسه له گه‌ڵ سمکۆ ده‌که‌م، لاوێکی 19 ساڵه خه‌ڵکی شاره‌که‌ی دایکم و ئه‌و شاره‌ی که له قۆناغێک دا کۆماری کوردستانی لێ ڕاگه‌یه‌نرا، لێی ده‌پرسم که وه‌زعی ئێران به راستی ئه‌وه‌نده خراپ بو که ئه‌و به پێویستی بزانێ به جێی بێڵێ؟ ئه‌و ده‌ڵێ که له ته‌واوی ژیانی دا چه‌وسێنراوه‌ته‌وه. ئه‌و ده‌ڵێ که نه‌ته‌وه ژێر ده‌سته‌کان له ئێران دا، به تایبه‌ت کورده‌کان له هه‌مو بارێکه‌وه له ژێر فشار دان. ئه‌وه ئامۆزا و پورزاکانی خۆم وه‌بیر دێنێته‌وه که ده‌رسی چاکیان خوێندوه‌و بونه ئارشیتێکت، ڕه‌وانناس یا کارگه‌ردانی فیلم که‌چی هیچ کارێکیان نییه، چونکه هه‌میشه لاوه فارسه‌کان به‌سه‌ر ئه‌وان دا ته‌رجیع ده‌درێن و کاره‌کان ده‌درێن به ئه‌وان و ته‌نانه‌ت له ناو ئه‌وانیش که‌سانێک هه‌ڵده‌بژێردڕێن که دایک و باوکیان لایه‌نگری ڕژیم بن. سمکۆ باسی ئه‌و ڕۆژه ده‌کا که جیاوازیه‌که بۆ ئه‌و ده‌ستی پی کردوه. ئه‌و ده‌ڵێ؛ کاتێک له دایک بوم ناوی من له ده‌فته‌ری سه‌بتی ئه‌حواڵ ڕه‌ت کرایه‌وه. ئه‌تۆ ته‌نیا ئازادی ناو له نێو لیستێک دا هه‌ڵبژێری که ده‌وڵه‌ت دای ناوه و هه‌مو ناوی شیعه‌ن. سمکۆ وێنه‌ی دوکتور قاسملوی به ئێخه‌ی خۆیه‌وه هه‌ڵواسیوه که له وییه‌ن تیڕۆڕ کرا. ئه‌و ده‌ڵێ حیزبی قاسملوی هه‌ڵبژاردوه چونکه ئیدیۆلۆژییه‌که‌ی سه‌رنجی ئه‌وی ڕاکێشاوه. قاسملو بۆچونه‌کانی سۆسیال دێموکڕاتی له ئوروپا فێر بوو ئه‌وانه‌ی وه‌رگێڕایه سه‌ر زمانێکی سیاسی ئه‌وتۆ که خه‌ڵکه‌که‌ی خۆی تێی بگا. له سه‌ره‌تا دا هزر و له دوایی دا چه‌کی پێناساندن بۆ به‌رگری له خۆ کردن.
له ماوه‌ی سێ مانگ ته‌مرینی پێشمه‌رگایه‌تی دا له ناوه‌نده نیزمانیه‌که‌ی نیزیک هه‌ولێر، ئه‌و ته‌نیا ده‌رسی نیزامی نه خوێندوه، به‌ڵکو ده‌رسی کۆمه‌ڵایه‌تیشی خوێندوه. باشه ئه‌دی لێڕه چ ده‌که‌ی له‌و شاخانه‌دا؟ له شه‌هریار ده‌پرسم، پێشمه‌رگه‌یه‌کی دیکه‌ی لاو. دایک و بابی ئه‌ویش هه‌روه‌ک دایک و بابی من، پێش له دایک بونی ئه‌و له گه‌ڵ حیزبی دێموکڕات بوون. وه‌ڵام ده‌داته‌وه، که ئیلزامه‌ن بۆشه‌ر لێره نین. بوونی ئێمه لێره ووره ده‌دا به کۆمه‌ڵانی خه‌ڵک له نێو خۆی وڵات. ئه‌و ئیشاره بۆ لای ئێران ده‌کا. جاران پێشمه‌رگه له نێو شاره‌کانی خۆشمان هه بوون. ئه‌وه باوه‌ڕی ده‌دا به خه‌ڵک. ئه‌من لێره‌م چونکه ئاوری هیوا له دڵی پێشمه‌رگه و ئه‌ندامه کۆنه‌کان دا ده‌بینم، وه‌ک باوکی خۆم بۆ وێنه، هه‌روه‌ها باوکی تۆ. هه‌مو چاوه‌ڕوانی ڕۆژانی گه‌شه و بوژانه‌وه‌ی حیزبه‌که‌مانن.
ئازاد، ئه‌و پێشمه‌رگه‌یه‌ی ئه‌من له هه‌ولێره‌وه له گه‌ڵی هاتوم، ڕوونی ده‌کاته‌وه که کورده‌کان له نێو خۆی ئێران، که هات و چۆی کوردستانی عێڕاق ده‌که‌ن، له دووره‌وه سڵاو ده‌نێرن بۆ پێشمه‌رگه‌کانی خۆیان کاتێک توشیان ده‌بن و زۆر شانازیان پێوه ده‌که‌ن.
وێنەی بێری شڵماشی له گه‌ڵ بابی له کوردستان
ئیعدامه‌کان
ئازاد باسی ئه‌و ڕاپۆرتانه‌ش ده‌کا که ڕێکراوی مافی مرۆڤی کوردستان بڵاوی کردونه‌وه له سه‌ر ئێران و زۆر دڵ گرانه له‌وه‌ی که سه‌رۆکی تازه‌ی وڵات حه‌سه‌نی ڕوحانی به‌ڵێنه‌کانی سه‌رده‌می هه‌ڵبژاردنی وه‌دی نه‌هێناوه. ئه‌و ده‌ڵێ ئێستاش ژماره‌یه‌کی زۆر له زیندانیه سیاسیه‌کان له سێداره ده‌درێن. ئه‌منێستی ئینته‌رناشناڵ باسی زیاتر له 700 که‌سی کردوه که ته‌نیا له‌وساڵ دا ئیعدام کراون، که له نێویان دا چه‌ند ئه‌ندامی حیزبی دێموکڕاتی کوردستانیشی تێدا بووه. جگه له‌وه ده‌زگای چاوه‌دێری به‌سه‌ر مافی مرۆڤ دا ڕاده‌گه‌یه‌نی که له ئێران دا فشار له‌سه‌ر چالاکی سیاسی و ته‌نانه‌ت کلتوریش زۆره. به تایبه‌ت کورده‌کان، ئازه‌ریه‌کان، عه‌ره‌به‌کان و بلوچه‌کان و نه‌ته‌وه‌کانی دیکه فشاری زۆریان له‌سه‌ره. جگه له‌وانه‌ش بلۆگ نوسه‌کان، ڕۆژنامه‌نوسه‌کان، فیلم سازه‌کان و ئه‌وانه‌ی دیکه که کاری فکری ده‌که‌ن ڕوو به‌ڕووی دژوارترین فشاره‌کان ده‌بنه‌وه.
ئه‌منێستی ئینته‌رناشناڵ هه‌ر له‌و حه‌فته‌یه‌دا بانگه‌وازی داوه بۆ ئازاد کردنی فیلم سازێک که 8 ساڵ زیندانی بۆ بڕاوه‌ته‌وه. له سه‌ر ئه‌وه‌ی که گۆیا له فه‌یسبوک دا هێرشی کردوه‌ته سه‌ر ده‌وڵه‌ت. ناسراوتر له‌وه ئه‌و باسانه‌ن که له سه‌ر جه‌عفه‌ر په‌ناهی، که 20 ساڵ حه‌پسی خانه‌گی بۆ بڕاوه‌ته‌وه له گه‌ڵ قه‌ده‌غه کردنی فیلمسازی، یان به‌همه‌نی قوبادی که له ساڵی 2009 وه له به‌ر فشاره‌کان وڵاتی به‌جێ هێشتوه.
وێنەی بێری شڵماشی له‌گه‌ڵ دایکی له کوردستان
ئێف شازده‌کانی تورک
وه‌ختێک ئێواره دادێ هه‌ر که‌س بۆ جێگای خۆی ده‌گه‌ڕێ. لێره‌و له‌وێ پێشمه‌رگه‌یه‌ک به کێشک ڕاوه‌ستاوه. شه‌هریار ده‌ڵێئه‌وه بۆ به‌ر په‌رچ دانه‌وه‌ی هێرش که‌رانه. ڕۆژ دیمه‌نێکی جوان له شاخه‌کان دروست ده‌کا. ئه‌من باڵندان ده‌بینم،.، که به شێوه‌یه‌کی ئازاد له سه‌ر سنوره‌کان ده‌فڕن. چراکانی نیگه‌هبانی ئێرانیه‌کان له لای ئه‌وبه‌ری تیشک ده‌ده‌نه‌وه. ئه‌من ددانه‌کانم له ئاوی تانکیه‌که ده‌شۆم. له نیزیک چادره‌که‌ی خۆمه‌وه ده‌نگی ڕیانم له نێو کیسه خه‌وه‌که‌یه‌وه گوێ لێ ده‌بێ که شۆخی له گه‌ڵ پێشمه‌رگه‌کان ده‌کا. بیر له‌وه ده‌که‌مه‌وه که ده‌بێ کێی دیکه‌ش گوێی لێ بگرێ.
لێره ئێرکۆمان پێویست نییه، هه‌وای شاخه‌کان فێنکاییمان بۆ دێنێ و له خه‌ومان ده‌کا، تا ئه‌و کاته‌ی که ئێف شازده له تورکییه‌وه هه‌ڵده‌فڕن و خه‌ومان لێ ده‌زڕێنن . له پێش دا وا بیر ده‌که‌مه‌وه که ڕاسته‌وخۆ ده‌چنه سه‌ر پ.ک.ک که زیاتر له داعش بۆمبه‌کانی تورکیه‌ی به‌سه‌ر دا ده‌بارێ، به‌ڵام فڕۆکه‌کان به سه‌ر سه‌ری مه دا ده‌گه‌ڕێنه‌وه. ئه‌من نام هه‌وێ بترسم، به ڵام ژیانی من له‌و کاته دا له ده‌ست سیاسه‌تی تورکیه دایه، که نه ئه‌من و نه که‌سانی دیکه‌ی که له‌م کامپه‌ن هیچ کارێکمان به تورکیه هه‌یه.
ئه‌وان لێره هیچ ناکه‌ن بێری، ئێمه لێره به ئاشکرا خۆمان کردوه‌ته نیشانه به ئاڵاکانمانه‌وه و بێگومان ده‌مان بینن. ئه‌وان به دوای پ.ک.ک دا ده‌گه‌ڕێن. خۆت ناڕه‌حه‌ت مه‌که، شه‌هریار ده‌ڵێ. به‌ڵام ئه‌من به راستی نیگه‌رانم. چ ده‌بێ ئه‌گه‌ر هه‌ر بۆ خۆشیش بووه، دوو بۆمبان لێره به‌رده‌نه‌وه؟ پێشمه‌رگه‌کان دێن و ده‌چن، به ۆکی تۆکیه کانیانه‌وه، به‌ڵام ئێمه هیچمان له ده‌ست نایه.
یه‌که‌م بارانی بۆمبان هاتونه خوارێ، بڕێک دوور له کامپه‌که‌ی ئێمه. چرکه ساته‌کان ئه‌من ده‌به‌نه‌وه بۆ ئه‌و کاتی که 2 ساڵه بوم. ئه‌من له‌بن دارێکی ڕاوه‌ستابوم و ده‌له‌رزیم کاتێک باوکم هه‌ڵی گرتم و له باوه‌شی کردم، ده‌گێڕنه‌وه. باشترین هاوڕێم له ژێر خوێنی دایکی دا شه‌ڵاڵ ببو.، به‌ڵام بۆخۆی هیچی لێ نه‌هاتبو. ئێستا نیزیکه‌ی سی ساڵ دواتر خۆی هه‌ر به خه‌تابار ده‌زانێ.
وێنەی بێری شڵماشی له ماڵی خۆیان له گه‌ڵ باوکی له شاخه‌کانی کوردستان
فه‌رمانده پێده‌که‌نێ که ئه‌من ناترسم له چه‌ند فڕۆکه‌یه‌ک. پێشمه‌رگه‌یه‌کی دیکه زۆری له‌من ده‌کا بچمه بن به‌ردێکی و ده‌شڵێ که شیرنی ترس له بیر ده‌باته‌وه و له‌رزین ناهێڵێ له کاتی ئاوادا. ئه‌من نه‌ده‌له‌رزیم، ئه‌مجاره‌یان نا. به‌ڵام شکم له‌وه دا نییه که ئه‌و بۆخۆشی ده‌ترسا. فڕۆکه‌یه‌ک ڕاست به‌سه‌ر کامپه‌که‌مان دا ده‌وران ده‌دا. ئه‌من هه‌ست به هیچیی ده‌که‌م، له ژێر ڕاداری تورکیه دا، له سه‌ر ئه‌رزی عێڕاق و له ژێر دیدی نیزامی ئێران دا. ئه‌وه‌هه‌ستێکه که ئه‌گه‌ر کورد بی هه‌ته. به خۆشیه‌وه بۆمبه‌کانی دیکه‌ش بۆ لای ئێمه نایه‌ن و چه‌ند کێوێک له‌ولاتره‌وه به‌ر ده‌بنه‌وه.
مینه‌کان
ڕۆژی دوایی به یانی زوو به‌ره‌و کامپێکی دیکه وه‌ڕێ ده‌که‌وین. ئه‌من کاری به‌یانیم له ده‌ستشوییه‌کی کاتی جی به‌جێ ده‌که‌م، به‌ڵام پێم ڕاده‌گه‌یه‌نرێ که نابێ به سه‌ره‌وه‌ی ده‌ستشوییه‌که‌دا بگه‌ڕێمه‌وه، چونکه له‌و جێگه‌دا مینی چێنراو زۆره. هێنده‌م ئیشتیا له‌وه‌یه که بچمه لایه‌که‌ی دیکه، چونکه له‌وێ سنوری کوردستانی ئێران ده‌ست پێ ده‌کا، ئه‌و به‌شه له کوردستان که ڕه‌گه‌کانی من له‌وێن. به‌ڵام له‌وه‌ی زۆرتر له حاڵی حازر دا ناتوانم نیزیکتر ببمه‌وه، ناتوانم تا ئاڵ و گۆڕ له ئێران دا پێک نه‌یه.
ڕه‌نگه ئه‌و بۆچونه ڕاست بێ که ده‌ڵێن، که ئێمه‌ی کورد هیچ هاوڕێمان نین جگه له شاخه‌کان. به ڵام له دڵی خۆمدا هیوا ده‌خوازم که دیالۆگی ئه‌مریکا و ئێران زۆرتر شوێن دانێ و ته‌نیا له‌سه‌ر چه‌کی ئه‌تۆمی و قازانجی ئابوری نه‌بێ. به‌شکو مافی مرۆڤیش بێته نێو به‌رنامه تا که‌ڵاشینکۆفه‌کان بچنه‌وه عمبار و هه‌مو که‌س به‌ره‌وماڵی خۆی بگه‌ڕیته‌وه، ته‌نانه‌ت باوکی منیش.