گرنگی و پێویستی حکومەتی دیفاکتۆی تەوافقی و ئینتقاڵی لە تەبعییدا بۆ رۆژهەڵاتی کوردستان

ئازاد محەممەدزادە.
وەک بزووتنەوەی کۆماریخوازی رۆژهەڵاتی کوردستان داواکارین لە هەموو حیزب، لایەن و کەسایەتی سیاسی و ئاکادێمی و ئایینی و بەتێکرای خەڵکی کورد لە دەرەوە و ناوخۆی رۆژهەڵاتی کوردستان کە بە یەکگرتووی و یەکگوتاری هەوڵ بدەن بۆ دروست کردنی سازی و سیستەمێکی کوردستانی بۆ رۆژهەڵاتی کوردستان، واتە بە سوود وەرگرتن لە نەخشەرێگای بزووتنەوەی کۆماریخوازی رۆژهەڵاتی کوردستان/ حکومەتی دیفاکتۆی تەوافقی و راگوێزەر وەک ئادرەسێکی موشەخەس و موحەد، بە چوارچێوە و ساختارێکی ئۆرگانیزەکراو و دەستووری فۆرموولەکراوەی سەردەمیانە، کە ببێت بە مەرجەعێکی گەورەی نەتەوەیی،سیاسی و مودیریەتی بە نیسبەت بریاراتی کەلان سەبارەت بە پرسی کورد لە ئێران دا، هەربۆیە پێویستە کە گشت لایەک بە چڕی تێبکۆشن و راشکاوانە روو بە یار و نەیار ئەم حکومەتە رایبگەیەنن و بیکەین ئەمری واقع کە لە ئەنجام دا توانیبێتمان ئەسڵی سەروەری سیاسی بۆ کورد لە رۆژهەڵاتی کوردستان تا قۆناغی راگواستن بۆ ناوخۆی رۆژهەڵاتی کوردستان دەستەبەر بکەین.

شکل گەلی سەروەری سیاسی یا حکومەت لە تاراوگە بۆ رۆژهەڵاتی کوردستان بە پێی هەلوومەرج و واقعی سیاسی رۆژ، بارودۆخ و توانایی و خواستی کورد لە رۆژهەڵاتی کوردستان، مومکین بوون و جێ بە جێ بوونی لە شەرایەتی ئێستادا یەکێک چوار لە خۆ دەگرێت« خۆدگەردانی، خودموختاری، فیدراڵی، سەربەخۆیی» .

هەموو لایەک باش دەزانین کە بە هۆکاری داخراو بوونی کەشی ئازادی سیاسی و نەبوونی دێموکراسی لە ئێران و رۆژهەڵاتی کوردستان دا، هەروەها رێگەنەدان بە بەشداری خەڵک بە شێوەی ئازاد کە پەیوەندی بە چارەنووسی سیاسی و نەتەوەییانەوخ هەیە، پاشان بە هۆکاری بوونی سیاسەتی سەرکوت و داپڵۆسین، ئینکار و میلیتاریستی لە لایەن حاکمیەتی تۆتالیتەر و سەرەرۆی کۆماری ئیسلامی، لەگەڵ دروست کردنی بەربەست بۆ ئازادی رادەربڕین و پاشا ئەوەی کە هێزە سیاسیەکانی کوردستان لە لایەن یاسای داسەپاوی رێژیمی کۆماری ئیسلامیەوە لەگەڵ لەمپەری یاسایی بەرەوروون. بەم پێیە پێویستە کە بە خێرایی هێز و لایەنە سیاسیەکان، کۆی رێکخراو و دامەزراوە فکری و نەتەوەیی و مەدەنیەکان، هاوکات بە شداری چالاکانەی کەسایەتیە شارەزا، پسپۆر و خاوەن پێگە لە رووی فکری، سیاسی، کۆمەڵایەتی و ئایینی، ئاکادێمی و بە گشتی لە دەرەوەی کوردستان دا، هەوڵ بۆ بەستنی «کۆنفرانسی ئاشتی نەتەوەیی» بۆ را گۆرینەوە و کەم کردنەوەی مەودا و کەلێنی نێوان لایەنەکان بۆ هاوکاری و یەکانگیری و هەماهەنگی زیاتر، پاشان «کۆنگرە یا پارلمانی نەتەوەیی رۆژهەڵاتی کوردستان» لە دەرەوە، لە کۆتایی دا دامەزراندن و راگەیاندنی «حکومەتی دیفاکتۆی تەوافقی، ئێتلافی و راگوێزەر» لە تاراوگە دا لە شکلی مومکین دا بدەن کە هاوتەراز لەگەڵ ئاستی توانایی و خواست و هاوتەریب لەگەڵ دۆخی سیاسی کورد لە رۆژهەڵاتی کوردستان دا بێت.
سەبارەت بە شێوە و جۆری حکومەت لە خوارەوە لە خاڵە ئاماژە پێکراوەکان دا هەوڵ دەدەین بە وردی و بە پێ پێویست بۆ گشت لایەک شی بکەینەوە.
بێشک حکومەتی دیفاکتۆ لەم چوار جۆرەی خوارەوەدا بە پێی واقعییەتی سیاسی رۆژ دەتوانێ چێ بکرێت، ئەوانیش « خۆدگەڕدانی، خۆدموختاری، فیدڕاڵی، سەربەخۆیی» کە دەتوانێ بە پێی تواناییی هێزی کورد دەستەبەربکرێت.
بەم پێیە حکومەتی دیفاکتۆ نوێنەرایەتی پرسی کورد دەکات تا قۆناغی گواستنەوە بۆ ناوخۆی رۆژهەڵات و دواتر هەڵبژاردنی ئازاد لە کەشێکی موناسب و دێموکراتیک دا، حکومەتی دیفاکتۆ کار دەکات بۆ هەرچی خێراتر کردنی رەورەوەی شۆرشی مافخوازی کورد لە رۆژهەڵات و بەرجەستەکردنەوەی دۆزی کوردی ئەو بەشە لە هاوکێشە سیاسی و ستراتیژیەکانی ناوچە و جیهان و ناوخۆی ئێران دا.

ئەرکەکانی پارڵمانی رۆژهەڵات لە تاراوگە و حکومەتی دیفاکتۆ لە تەبعیددا بۆ رۆژهەڵاتی کوردستان:
پارڵمانی رۆژهەڵاتی کوردستان لە تاراوگە گەورەترین مەرجەعی بریاردەری کەلانە لە مەڕ پرسەچارەنووسازەکانی کورد، ئەرکی پارڵمان نووسینەوەی دەستووری بنەڕەتی بۆ رۆژهەڵاتی کوردستان، پەسەندکردنی گەڵاڵە و راسپاردە پێشنیارکراوەکان، هەڵبژاردنی کابینەی حکومەتی دیفاکتۆ، دیاری کردنی ئاستی دەسەڵاتەکان، هەڵبژاردنی دەزگای دادی سەربەخۆ.

ئەرکە کانی حکومەتی دیفاکتۆ لە تەبعیددا:
١. پێکهێنانی هێزی پێشمەرگەی یەکدەستی نەتەوەیی کە لە ژێر بریاری فەرماندەیی هاوبەش و رێک و پێک دا بێت.
2. ژووری دیپڵۆماسی نەتەوەیی بۆکوردی رۆژهەڵات روو بە جیهان، واتە دیپڵۆماسی حیزبی و تاکی بگۆردرێت بۆ دیپڵۆماسی و لابی نەتەوەیی ، لەم چوارچێوەیەدا بانگهێشتی هەموو تاک و کەسایەتیەکانی کورد دەکرێت کە لە کاری دیپڵۆماسی و پەیوەندی دا شارەزاییان هەیە.
3. دامەزراندنی ناوەندێکی راگەیاندنی نەتەوەیی بە چەندین زمان، کردنەوەی میدیا نەتەوەیی روو بە رۆژهەڵاتی کوردستان، میدیایەک کە دەنگ و رەنگ و سیمای راستەقینە و ئاوێنەی باڵاونوێنی نەتەوەیی رۆژهەڵاتی کوردستان بێت و لە وشان دا روو بە هەموو چین و توێژ و بیر و زاراوەیەک و بۆگشت پرسەکان دەربکەوێت.

4.کردنەوەی ژوورێکی پەیوەندی ئێرانی لە لایەن حکومەتی دیفاکتۆ سەبارەت بە دیپڵۆماسی ناوخۆیی ئێران، بە مەبەستی پەیوەندی و نزیکایەتی، لێک تێگەیشتن و دیاڵۆگ و هاوکاری، پێکەوە کارکردن،واته هاوپەیمانی لەگەڵ هێزە دێموکراتیک و هەروەها حیزب و گەلانی تری ناو چوارچێوەی ئێران دا.

5. سەندووقی ماڵی نەتەوەیی، حکومەتی دیفاکتۆ بۆ هەڵسووڕاندن و راپەراندنی ئەرک و کارەکان و هەزینەی ئۆرگانەکانی پێویستی بە سەندووقی دارایی هەیە، بودجەی ساڵانە لە لایەن پارلمانی تاراوگەوە پەسەند دەکرێت. سەرچاوەی داهات و ماڵی حکومەتی دیفاکتۆ لە پرۆژە ئابووریەکان و وەبەرهێنان هاوکاری و یارمەتی، پشتیوانی کەسانی سەرمایەدار، پشتیوانی دۆستان و وڵاتانی دێموکراتیک کە پشتیوانی دۆزی کوردن دابین دەکرێت.
6. حکومەتی دیفاکتۆ لە تاراوگە هەڵدەستێت بە گرینگی دان، دیاری کردنی سیمبۆڵ و مۆرکە مێژوویی و نەتەوەییەکان، کە بە کەڵک وەرگرتن لە ئەزموون و دەستکەوتەکانی کۆماری کوردستان لەساڵی 1945 دا، تێدەکۆشێت بۆ بەرجەستە کردن و نەخشاندنەوەی و بەهێزکردنی کاراکتەری نەتەوەیی و سیاسی کورد.
7. حکومەتی دیفاکتۆ لە تەبعییدا لەمەر کۆماری ئیسلامی کە ئێستا تەواو هێژموونی بەسەر ئێران سەپاندووە و هەموو جومگەکانی دەسەڵاتی قورخ، بەگشتی مافە دێموکراتیک و نەتەوەیی و مرۆییەکانی گەلانی ئێرانی پێشێل و زەوت کردووە، بۆیە حکومەتی دیفاکتۆ بریاری خەباتی فرەرەهەندی و خۆراگری تەواو بە هەموو مێتۆدەکانی بە جایز و مەشروع دەزانێت،لەوانە سەخت ئامێری واتە «دیاڵۆگی مسلحانە» چەکدار،ی خۆراگری مەدەنی، خەباتی نەرم ئامێری و «دیاڵۆگی ئاشتیانە» لە بەرنامەی کاری خۆیدا دەگونجێت.

8. حکومەتی دیفاکتۆ لە تاراوگە لە هەموو هێز و دینەمۆی مرۆیی و پۆتانسێلەکانی بەردەست و بەشدار لە کەیسی کورد لە رۆژهەڵاتی کوردستان کەڵک وەردەگرێت ، هەروەها لە بەرێوەبردنی و ئۆرگانیزەکردنی هێزی تێکۆشەر و ئازادیخواز لە ناوچوارچێوەی جوغرافیایی کوردستانی ژێر دەسەڵاتی ئێران دا ، لە گشت دامەزراوە مەدەنی، جەریانە سیاسی و ئایینییەکان، چین و توێژەکان، ژنان و لاوان، مامۆستایان و خوێندکاران، خەڵکی گوند و شار، بە شێوەی یەک هەنگاو و پۆشتە و پەرداخ بە رێکخستن و یەکانگیرانە سوود وەردەگرێت، لە پێناو یەکگوتاری و یەکگرتووی نەتەوەیی و ئاراستەدانی رێگای تێکۆشانی کەمتێچووی سەردەمیانە بۆ پێشەوەچوون و چارەسەرکردنی دۆزی سیاسی و نەتەوەیی کورد لە رۆژهەڵاتی کوردستان دا.

9. حکومەتی دیفاکتۆ لە تاراوگە هەڵدەستێت بە دامەزراندنی ناوەندگەلی جۆراوجۆر، دامەزراوە و رێکخراوەی گرینگ، سەکۆ و ژووری توێژینەوە و لێکۆڵینەوە و بەدواداچوون بۆ بابەتگەلی فکری، سیاسی، ئابووری، کۆمەڵایەتی، ئەمنی، زمانەوانی، کۆمەڵناسی، ژینگەیی، جوگرافی، مێژوویی، زانستی، هزری و ئەدەبی..و.. کە بە هەزاران کەسایەتی پسپۆر و لێهاتوو و بەتوانا و شارەزا و خاوەن ئەزموون و ئاکادێمی لەم بوارانەدا لەدەرەوە راستەوخۆ و له ناوخۆش ناراستەوخۆ تێیان دا کار و چالاک بن و رۆڵی بەهێز و دیار بنوێننن.