”تێکدانی بەهاکان ” به هه‌ڵبژاردنی نوێنەری کۆماری ئیسلامی ئێران بۆ سەرۆکایه‌تی ئه‌نجومه‌نی مافی مرۆڤی نه‌ته‌وه یه‌کگرتووه‌کان !
”تێکدانی بەهاکان ” به هه‌ڵبژاردنی نوێنەری کۆماری ئیسلامی ئێران بۆ سەرۆکایه‌تی ئه‌نجومه‌نی مافی مرۆڤی نه‌ته‌وه یه‌کگرتووه‌کان !
حەسەن قارەمانی
٤٤ ساڵ سەرکوت: پێشێلکارییە ترسناکەکانی مافی مرۆڤ لەلایەن کۆماری ئیسلامی ئێرانەوە !
عەلی بەحرەینی، باڵوێزی کۆماری ئیسلامیی ئێران لە ڕێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان دەبێتە بەرپرسی دەورەیی “کۆڕبەندی کۆمەڵایەتیی ئەنجومەنی مافەکانی مرۆڤ” و بەداخەوە ڕۆژی پێنج‌شەممە ٢ی نوڤامبری ٢٠٢٣ یەکەم دانیشتنی ئەم کۆڕبەندە بە سەرۆکایەتیی نوێنەری ڕێژیمی ئێڕان بەڕێوە چوو.ئەم هەواڵە ڕەخنەی توندی لێ گیراوە و نیگەرانی قووڵی لەناو کۆمەڵگە نێودەوڵەتییەکاندا دروست کردووە کە هەوڵی بەرەوپێشبردنی مافەکانی مرۆڤ دەدەن.
نەتەوە یەکگرتووەکان بە شێوەیەکی نەریتی هێمای هیوا و سەکۆیەکی جیهانی بووە بۆ بەرەوپێشبردنی ئاشتی و هاوکاری و پاراستنی مافەکانی مرۆڤ. به ڵام هه ڵبژاردنی ئه م دواییه ی نوێنه ڕی کۆماری ئیسلامی ئێران، وڵاتێک که مێژووه کی به دیکۆمێنتکراوی پێشێلکاریی سیستماتیکی مافی مرۆڤی هه یه بۆ سه ڕۆکایه تی ئه نجومه نی مافی مرۆڤی نه ته وه یه کگرتووه کان، که یه کپارچه یی ئه و دامه زراوه تێکده دات.
نەتەوە یەکگرتووەکان دامەزراوەیەک کە هەوڵدەدات بۆ بەرەوپێشبردنی ئاشتی و هاوکاری و مافی مرۆڤ، لە مێژوودا هێمای هیوا و سەکۆیەک بووە بۆ پێشخستنی جیهانێکی ڕێز و شکۆمەندی یەکتر بۆ هەمووان.
لیستی درێژخایەنی پێشێلکارییەکانی مافی مرۆڤ لەلایەن ڕێژیمی ئێرانەوە بریتییە لە زیندانیکردن و سەرکوتی کەسانی ناڕازی، سنووردارکردنی ئازادیی ڕادەربڕین و هەڵاواردنی سیستماتیکی کەمینەکان لەوان ژنان، نەتەوەکان و کەمایەتییە ئایینییەکان.
پێدانی ڕۆڵی پێشەنگایەتی بە ئێران لە ئەنجومەنی مافی مرۆڤی ڕێکخراوی نەتەوەکان، پەیامێکی بیرنەکراوەی لێبوردەیی بۆ ئەو جۆرە کارانە دەنێرێت و ئاماژەیەکی مەترسیدار بۆ جیهان دەنێرێت.
ڕێگەدان بە وڵاتێک کە مێژوویەکی وەهاو دڕندانە بەڵگەدارە بۆ سەرۆکایەتیکردنی کۆڕبەندێک کە هەوڵی پاراستنی مافەکانی مرۆڤ دەدات، تەواوی ئامانجی هەوڵ و بەهاکانی نەتەوە یەکگرتووەکان تێکدەدات. متمانە بە نەتەوە یەکگرتووەکان وەک دەنگێکی باوەڕپێکراو بۆ مرۆڤایەتی تێکدەدات و یەکپارچەیی دامەزراوەکە کەمدەکاتەوە.
ئێستا ئەنجومەنی مافی مرۆڤی نەتەوە یەکگرتووەکان لەبری ئەوەی ببێتە سەکۆیەک بۆ بەرەوپێشبردنی مافەکانی مرۆڤ، مەترسی ئەوە هەیە ببێتە قۆناغێک کە ئەنجامدەرانی ئەو جۆرە پێشێلکاریانەی مافەکان ڕێگەیان پێبدرێت شەرعیەت بە خۆیان بدەن، ئەمەش بنەما سەرەکییەکانی دادپەروەری و کەرامەتی مرۆڤ تێکدەدات.
کاتی ئەوە هاتووە وڵاتانی ئەندامی نەتەوە یەکگرتووەکان بە گرتنەبەری هەنگاوی بەهێز و چارەنووسساز متمانەیان بەم دامەزراوەیە بگەڕێننەوە بۆ دڵنیابوون لەوەی سەرۆکایەتی ئەنجومەنی مافی مرۆڤ لە دەستی ئەو وڵاتانەدایە کە ڕێز لە بنەڕەتیترین بنەماکانی مافی مرۆڤ دەگرن و بەرگری دەکەن. گرنگە متمانەی نەتەوە یەکگرتووەکان وەک داکۆکیکارێک بۆ مرۆڤایەتی و مافەکانی مرۆڤ بگەڕێنرێتەوە و ئەمەش تەنیا بە ڕێگەدان بەو وڵاتانەی کە ئەم بەهایانە دەپارێزن.
زیادەڕەوی نییە ئەگەر بڵێین ئەم هەڵبژاردنە کۆماری ئیسلامی بە سەرۆکی شۆڕای مافی مرۆڤی ئەنجومەنی نەتەوە یەکگرتووەکانە بە سەرۆکایەتییە شەرمەزارییە بۆ مرۆڤایەتی.
کۆماری ئیسلامی ئێران نەک هەر مێژوویەکی ترسناکی پێشێلکردنی مافی مرۆڤی هەیە بەڵکو سێبەرێکی تاریکتری کارەسات و ستەمیشی هەیە.
ئەم هەڵبژاردنە کۆماری ئیسلامی وەک سەرۆکی ئەنجومەنی مافی مرۆڤی ڕێکخراوی نەتەوەکان، بێ گومان ڕووداوێکی قبوڵنەکراوە. میشێل تایلۆر، نوێنەری هەمیشەیی ئەمریکا لە ئەنجومەن، بە حەق ئاماژەی بە هەڵوێستی بەتاڵی ڕێژیمی ئێران کرد و ڕەفتارەکانی بە قبوڵنەکراو زانی.
جگە لەوەش کۆمیتەی ئینگلیز بۆ ئازادی ئێران بە ڕوونی ئاماژەی بە بەرپرسیارێتی ڕێژیمی ئێران لە بەرامبەر هەلومەرجی زاڵ کردووە. ئەوان هێمایان بۆ ئەوە کردووە کە دەسەڵات دەیان ساڵە بووەتە هۆی ئازار و مەرگ و ئاژاوە بۆ هاووڵاتیانی خۆی و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و ئەمەش دەبێت لێپرسینەوەی لەگەڵدا بکرێت.
کۆماری ئیسلامی ئێران بەردەوامە لە پشتگوێخستنی نۆرم و ڕێسا نێودەوڵەتییەکان. هەڵوێستی بەرامبەر بە مافەکانی مرۆڤ بێباکی بووە، کە بووەتە هۆی ئینکاری بەربڵاوی ئازادی و مافە مەدەنییەکان. بڕیارەکەی بە ڕێگەدان بە کۆماری ئیسلامی ئێران وەک سەرۆکی ئەنجومەنی مافی مرۆڤی نەتەوە یەکگرتووەکان ڕۆڵێکی وەها گرنگ ببینێت، خۆی سووکایەتیکردنە و مەترسییە بۆ سەر ئاشتی و سەقامگیری جیهانی.
چالاکانی مەدەنی و چەند وڵاتێکی ئەندامی ئەنجومەنی مافی مرۆڤ بە دەنگی بەرز داوای لێپرسینەوەی لە کۆمیساریای باڵای مافی مرۆڤی ڕێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان کردووە و داوایان کردووە کە لە ئیبراهیم ڕەئیسی سەر کۆماری ئیسلامی لە بەرامبەر کۆمەڵکوژیی ساڵی ١٩٨٨ و پێشێلکارییەکانی دیکەی مافی مرۆڤ لێپرسینەوەی لەگەڵدا بکرێت.
ڕێگەدان بە حکومەتێکی لەم شێوەیە بۆ ئەوەی پێگەیەکی بەرچاو لە ئەنجومەنی مافی مرۆڤی نەتەوە یەکگرتووەکاندا هەبێت، تەنها خیانەت نییە لە مافەکانی مرۆڤ بەڵکو هەڕەشەیە بۆ سەر ئاشتی جیهانی.
ڕۆڵی شۆڕای مافی مرۆڤی ئەنجومەنی نەتەوە یەکگرتووەکانە بریتییە لە “ڕۆڵی زانست و هونەر و داهێنان لە پەرەپێدانی مافەکانی مرۆڤ،
ڕێژیمی ئێران بەردەوامە لە چاوپۆشیکردن و ڕەتکردنەوەی مافی هاووڵاتیانی خۆی. ئامادەبوون و ڕۆڵی وەک سەرۆکی ئەنجومەنی مافی مرۆڤی نەتەوە یەکگرتووەکان، سووکایەتیکردنە بە هەموو ئەو کەسانەی کە لە سەرانسەری جیهاندا خەبات بۆ ئازادی و دادپەروەری و مافەکانی مرۆڤ دەکەن.
لە هەموو شتێک گرنگترە کە وڵاتانی جیهان و ڕێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان بە گشتی هەڵوێستیان هەبێت و دژی پێشێلکارییە بەردەوامەکانی ڕێژیمی ئێران بۆ مافەکانی مرۆڤ هەڵسوکەوت بکەن. ڕێگەدان بە وڵاتێک کە مێژوویەکی وا ی لەسەر مافەکانی مرۆڤ هەبێت بۆ ئەوەی سەرۆکایەتی ئەنجومەنی مافی مرۆڤی نەتەوە یەکگرتووەکان بەدەستبهێنێت، لەگەڵ ئەو بەها و مەبەستە بنەڕەتییانەی کە نەتەوە یەکگرتووەکان ئاواتەخوازە، ناگونجێت. تەواوی ئامانجی هەوڵەکانی نەتەوە یەکگرتووەکان تێکدەدات و گومان دەخاتە سەر متمانەی خۆی وەک دەنگێکی جیهانی بۆ دادپەروەری و کەرامەتی مرۆڤایەتی.
پێشخستن و پاراستنی مافەکانی مرۆڤ پێویستی بە سەرکردایەتی ئەو وڵاتانە هەیە کە ڕێز لەو بەهایانە دەگرن و بەرەوپێش دەبەن. گرنگە متمانە بە نەتەوە یەکگرتووەکان بگەڕێنرێتەوە بە ڕێگەدان بەو وڵاتانەی کە ئەم بەهایانەیان هەیە لە چوارچێوەی ئەنجومەنی مافی مرۆڤدا ڕێگەی پێشەوە لە قاڵب بدەن و پێشەنگایەتی بکەن.
لە کۆتاییدا، زۆر گرنگە کە دامەزراوەکانی وەک نەتەوە یەکگرتووەکان وەک داکۆکیکارێکی باوەڕپێکراو بۆ مرۆڤایەتی بمێننەوە و ئەوانەی مێژوویەکی بەڵگەداریان هەیە لە پێشێلکردنی مافەکانی مرۆڤدا، ڕێگەیان پێنەدرێت لە چوارچێوەی ئەم مەکۆیانەدا پۆستی بەرچاویان هەبێت.
حەسەن قارەمانی