ڕاپهڕینی خهڵک و ئهرکی ئێمه : ئهگهر دهمانهوێ ئهو دهرفهته لهدهست نهچێ!
ڕاپهڕینی خهڵک و ئهرکی ئێمه : ئهگهر دهمانهوێ ئهو دهرفهته لهدهست نهچێ!
ئاسۆی حهسهن زاده
بزوتنهوهی بێوێنهی ناڕهزایهتی و ڕاپهڕین که سێ حهوتوویه سهرتاسهری ئێرانی داگرتووه و ههتا دێ بهرینتر و قووڵتر دهبێتهوه، بهرههمی چل و سێ ساڵ سهرهڕۆیی و ناکارامهیی کۆماری ئیسلامی و ئهزموون وهرگرتنی خهڵکی ئێران و هێز و بژاردهکانی نهیاری ئهو رێژیمهیه. چهخماخهی ئهو بزوتنهوهیه دهنگدانهوهی قهتڵی حکومهتیی کچه کوردێک (ژینا ئهمینی) له تاران بوو. بههۆی دهسپێشخهریی کورد له وهڕێخستنی ناڕهزایهتییهکان و بهشداریی شێلگیرانهی کوردستان له قۆناغهکانی دواتری ئهو بزوتنهوهیهدا و سیاسهتی بهرپرسیارانهی هێزه سیاسییهکانی رۆژههڵات، هاوپێوهندییهکی پێشتر نهدیتراو لهگهڵ کورد له کۆمهڵگای ئێراندا دروست بووه و چاوی مێدیا و ناوهنده سیاسییهکانی دهرهوهش تا ڕادهیهک هاتۆته سهر فاکتهری کورد له ئێران. بهڵام، لهبهر ئهوهی زۆر لهو کاردروستایی و خۆڕێکخستنهی کوردی رۆژههڵات که دهبوو زۆر بهر له ئێستا کرابا نهکراوه، کوردی رۆژههڵات هێشتا وهک خۆی نهبۆته ناوهندێکی بارستایی ئهو ڕووداو و ئاڵوگۆڕانه و هیچ دوور نیه دهرفهتی پێشهنگ بوون یان ئهو جێگه و پێگه تایبهتییهی کورد له ڕهوتی پێشهاتهكانی ئێراندا دهتوانێ ههیبێ، لهدهست بدا.
بههۆی خێرایی و چڕوپڕیی رهوتی رووداوهکانی نێوخۆی ئێران و ههلومهرجێکی ههستیار و پڕمهترسی که ئێستا هێزه سیاسییهکانی رۆژههڵات له باشووری کوردستان تێیدان، ئهم رۆژانه کهمترین دهرفهت بۆ نووسین و بیرکردنهوه ههیه. بهوحاڵهش، بزوتنهوهی سیاسیی کورد له ئێران له عهینی جووڵان و بڕیارداندا ئێستا له ههموو کاتێک زیاتر پێویستیی به ڕاوێژ و بیرکردنهوهیه. لهم یادداشتهدا که به پلهی یهکهم ڕووی له “ناوهندی هاوکاریی حیزبهکانی کوردستانی ئێران” و لایهنه سیاسییهکانی دیکهی رۆژههڵاتی کوردستانه، تێدهکۆشین ئاماژه به گرینگترینی ئهو ههنگاوانه بدهین که پێویسته لهو قۆناغهدا ههڵبهێندرێنهوه.
ئهولهویهتی کوردستان و هاوپێوهندی لهگهڵ سهرجهم ئێران
ههمیشه به دروستی گوتراوه که ڕووخاندنی کۆماری ئیسلامی و گۆڕانی گهورهی سیاسیی له ئێران نه ئهرکی کورد بهتهنیایه و نه له توانای کوردیش بهتهنیادایه. بهلهبهرچاوگرتنی دژمنکاریی لهمێژینه و زیاتری کۆماری ئیسلامی لهگهڵ کورد، ئهگهر تهنیا له گۆشهنیگای بهرژهوهندیی کورد و رزگاریی کوردستانیشهوه چاو له مهسهلهکه بکهین، پێویسته کورد ئهوپهڕی یارمهتی به درێژهکێشان، بههێز بوون و سهرکهوتنی بزوتنهوهی سهراسهری بۆ ڕووخاندنی کۆماری ئیسلامی بکا. بهڵام ههڵهیه ئهگهر پێمان وابێ دهبێ کورد لهپێناو پاراستن و پهرهپێدانی یهکگرتوویی ئێستای ئهو بزوتنهوهیهدا بهشێوهی کاتی و تاکتیکییش واز له گوتار و جووڵه و دهرکهوتنی خۆی وهکوو کورد بێنێ.
سهرهڕای ڕاست و دروستیی چهمکی “درد مشترک” بۆ جوڵاندنی هێزی خهڵک له ئێران، کورد وهک خۆیشی خاوهنی سهرهکیی قهزیهکهیه و ههقی خۆیهتی بۆخۆی تهعبیر له خۆی بکا. ئهگهر کورد دهیهوێ له ئایندهی ئێراندا وجوودی وی لهلایهن هێزه بهناو سهراسهرییهکانهوه تهحهمول بکرێ و خواستهکانی بهدی بێن، پێویسته ههر ئێستا که دهرفهتی نیشاندانی هێزی خۆی ههیه و قسهی لێ وهردهگیرێ، خهڵک و بژاردهکانی باقیی ئێران به بوون و دنیابینیی خۆی ڕابێنێ. ئهوهندهش که تا ئێستا له حهرهکهتهکانی نێوخۆ و دهرهوهی وڵات و ههڵوێستی لایهن و بژاردهکانی ئۆپۆزیسیۆن دیتوومانه، سهرهڕای مانۆڕ و پرۆپاگانداکانی رێژیم و هێندێک کردار و دهربڕینی شۆڤێنیستانه و مهزنیخوازانه که لێر و لهوێ دهبیستین، خۆدهرخستنی کورد وهك خۆی تا ئێره هیچ زیانێكی به هاوپێوهندیی سهراسهری نهگهیاندووه. ڕاسته ڕوانگهی سیاسیی زۆرینهی لایهن و بژارده نهریتییهکانی نێو ئۆپۆزیسیۆن بۆ ئایندهی ئێران زۆر لهو شته دووره که کورد خهباتی بۆ دهکا، بهڵام مهرج نیه زۆرینهی کۆمهڵگای ئێران (بهتایبهتی لهنێو چینی لاودا) قالبگرتووی چهمکه ناوهندگهراکانی پێشوو بن و حاڵهتێكی زهینیی نوێ له کۆمهڵگای ئێراندا دروست بووه که که ئهگهر کورد قورس و قایم و ژیرانه بجوڵێتهوه، دهتوانێ جێگه و پێگهیهکی ههرگیز نهدیتراو له کایهی سیاسیی سهراسهریی ئێراندا پێشکهش به کورد بکا.
بهڵام ئهوه نابێ تواناکانی خۆمان و ئالهنگاره کۆن و نوێیهكانی سهر رێگای وهدی هاتنی ئامانجهکانمان لهبیر بهرێتهوه و وامان لێ بکا که قورسایی کار و خهباتمان له کوردستانهوه بگوازینهوه بۆ ههموو ئێران. ئهوه جیا لهوه که واقعبینانه نیه، مهترسیی ئهوهشی لێ دهکرێ له کۆتاییداس کورد بکاته ئاردی نێو دڕووان. لهگهڵ ههموو نهخشێک که پێویسته هێز و بژارده سیاسییهکانی ئێمه له ڕهوتی هاوپێوهندی و یهکگرتنی سهراسهری و ههوڵدان بۆ دروستکردنی ئهڵترناتیڤێکی سیاسیی مهعقوول له ئێراندا بیگێڕن، پێویسته ئهولهوییهتی کۆمهڵگای سیاسیی ئێمه به خهڵک و حیزبهکانهوه ئێستاش ههر تێکۆشانی بهکردهوه بۆ تۆکمهیی و بههێزیی سهنگی کورد و دروستکردنی دوفاکتۆیهكی کوردیی پایهدار و ئهمین بێ که ههم لهنێو خۆیدا تهبا و وڵامدهر و بهبهرنامه بێ، ههم بهڕووی دهرهوهیدا بنهما ژیئۆپۆلیتیک و سیاسییهکانی دهوام هێنان و پاراستنی خۆی دابین کردبێ.
جهمسهری گهلانی ژێردهستهی ئێران
بهپێچهوانهی گوتاری ههمیشهییمان لهو بارهوه و سهرهڕای ههستانی شێلگیرانهی گهلانی دیکهی ژێردهسته له ئێران بهتایبهتی له بهلوچستان و ئههواز، یهکگرتن و ههماههنگیی جهمسهری گهلانی ژێردهستهی ئێران ئێستاش زۆر لاوازه. بۆ بههێزکردنی جهمسهری گهلانی ژێردهستهی ئێران “کۆنگرهی نهتهوهکانی ئێرانی فیدڕاڵ” بهتهنیا ناتوانێ وڵامدهر بێ و پێویسته بیر له گوتاری ڕوونتر و رێكاری کاراتر لهو پێوهندییهدا بکرێتهوه. ههر لهو سۆنگهیهوه، ئاشکرایه که یارمهتیدان به ههستانی زیاتری ئازهربایجانی ئێران و جێخستن و پاراستنی بنهماکانی برایهتیی کورد و ئازهری و پوچهڵکردنهوهی پیلانهکانی رێژیمیش لهو پێوهندییهدا زهروورهتێکی ڕوونه.
رێککهوتن لهگهڵ ئۆپۆزیسیۆنی ئێرانی
ئهوهندهی دهگهڕێتهوه سهر ئۆپۆزیسیۆنی بهناو سهراسهری، جێی خۆیهتی لهو قۆناغهدا کوردی رۆژههڵات تێبکۆشێ لهگهڵ ههموو ئهو جهمسهره جیاوازانهی نێو ئۆپۆزیسیۆنی ئێرانی که خوازیاری رووخانی کۆماری ئیسلامیین هاوکاری بکا. لهو پێناوهدا تهنانهت دهکرێ هێندێک باسی بنهڕهتی که ههتا پێش ئهم دۆخه دهمانگوت دهبێ لهپێشدا لهسهریان ساغ بینهوه و حهواڵهی “مهجلیسی موئهسهسان”یان ناکهین، ههڵپهسێردرێن. بهڵام ههرجۆره ڕێککهوتنێک تهنیا دهبێ بۆ ئهم قۆناغه و لهپێناو رووخاندنی رێژیم و بهمهرجی ڕهچاوکردنی جێگه و پێگهی شیاوی کورد بێ و نابێ هیچ ڕێککهوتنێکی ستراتژی لهگهڵ هیچ جهمسهر یا لایهنێکی ئۆپۆزیسیۆن ئیمزا بکرێ که له بهرژهوهندیی نهتهوهی کورد له ئێرانی داهاتوودا و قابیلی قبووڵی زۆرینهی حاشاههڵنهگری کۆمهڵگای سیاسیی رۆژههڵاتی کوردستان نهبێ.
یهكخستنی نێوماڵی کوردی رۆژههڵات
ئهگهر ههتا پێش ئهم بزوتنهوهیه دهبوو باس له پێویستیی دروستکردنی سهنتێزێک لهنێوان ئامانجه گهوره و بچووکترهکانی خهبات یان شێوازه جیاوازهکانی تێکۆشان و پهسندکردنی وتار و ئالیهتێکی ههمهلاگیری کوردی بۆ وهخۆگرتنی ههموو پۆتانسیهل و فرهچهشنییهکانی نێو کۆمهڵگای کوردستان بکهین، ئهمڕۆ ئیدی بهپهله پێویستمان بهوهیه که تهواوی کۆمهڵگای سیاسیی ئێمه به ههموو جیاوازییه کۆن و تازهکانی دهروونی خۆی یهکدهست و یهکگرتوو بۆ سهرخستنی ئهو بزوتنهوهیه و پتهوکردنی جێگه و پێگهی رۆژههڵاتی کوردستان له ئێستا و داهاتوودا بجوڵێتهوه. بۆ ئهو مهبهسته پێویسته تهواوی کۆمهڵگای سیاسیی ئێمه ههستیاری و ناکۆکیی خۆی لهسهر ئهو بابهتانهی پێشتر درزی تێ خستبووین رابگرێ یان به جۆرێک مامهڵهی لهگهڵ بکا که زیان به یهكگرتنی بهكردهوهی کۆمهڵگای سیاسیی ئێمه نهگهیهنێ.
پاشان، ئێستا که بهخۆشییهوه یهكگرتنهوهی حیزبی دێموکڕات پێش سهرههڵدانی ئهم بزوتنهوهیه وهدی هاتووه، پێویسته لایهنه لێکدابڕاوهکانی دیکهش بهتایبهت “کۆمهڵهکان” ههرچی زووتر یهک بگرنهوه. ئهوهندهی دهگهڕێتهوه سهر ئهو هێز و دهنگانهش که باوهڕیان به گوتار و ستراتژییهکی جیاواز له حیزبه لهمێژینهکانی رۆژههڵات ههیه (چ ئهوانهی ههلگری گوتاری دژهداگیرکاریین و چ ئهوانهی لهپێوهندی لهگهڵ چارهسهری پرسی نهتهوایهتیدا گوتارێكی زۆر ڕوونیان نیه)، پێویسته له کردار و گوتاری خۆیاندا لانیکهم تا سهرکهوتنی ئهو بزوتنهوهیه نهبنه هۆکار نه بۆ یهكنهگرتنی کۆمهڵگای سیاسیی رۆژههڵات له تهواوهتیی خۆیدا و نه بۆ لاوازبوونی هاوپێوهندیی سهراسهری له ئێراندا. ههتا ئهو کاته که ههموو یان زۆرینهی بێئهملاوئهولای کۆمهڵگای سیاسیی رۆژههڵات پێکهوه لهسهر فۆرموولێک بۆ چارهسهری پرسی کوردی رۆژههڵات رێک دهکهوێ، پێویسته ههموو ئهو هێزانهی رۆژههڵات که دوو شتیان قبووڵه له ههموو مهیدانهکاندا پێکهوه و به یهک ئاقاردا کار بکهن: ١/ باوهڕ به وجوودی سیاسیی کورد وهک خۆی و بهبێ پاشکۆیهتیی سهراسهری؛ ٢/ دژایهتیی دهستێوهردانی هێزهكانی پارچهکانی دیکهی کوردستان له رۆژههڵات.
ناوهندی هاوکاریی حیزبهکانی کوردستانی ئێران
ناوهندی هاوکاریی حیزبهکانی کوردستانی ئێران ئێستا وهک مهشرووعترین و ناسراوترین ئادرهسی سیاسیی کوردی رۆژههڵات جێکهوتووه. بهڵام به دوو هۆ سروشت و کارکردهکهی بۆ دۆخی ههستیار و چارهنووسسازی ئێستا وڵامدهر نیه: یهکهم لهبهر ئهوه که پێکهاتهکهی سنوورداره و تهنیا سێ هێزی رۆژههڵات (با گرینگترین هێزهکانیش بن) تێیدا ئهندامن؛ دووهم لهبهر ئهوه که سازوکارهکانی ناوهندی هاوکاری بۆ خهباتی هاوبهش و رێبهرایهتی کردنی بزوتنهوهیهکی مهیدانیی فرهڕهههند هێشتا سهرهتایی و دهڵهمهن. سهبارهت به کهمایهسیی یهکهم، هێزهکانی ناوهندی هاوکاری ئهگهر نهشتوانن ههر ئێستا بنهمای ئهو ناوهنده فراوان بکهنهوه، پێویسته ههرچی زووتر ئهڵقهیهک بهدهوری ناوهنددا یان مێکانیزمێکی ههماههنگی لهگهڵ ئهو ناوهنده دروست بکهن بۆ ئهوهی هێزه سیاسییهکانی دهرهوهی ناوهندی هاوکاری و پێکهاته مهدهنی و کهسایهتییه کاریگهرهکانی کوردی رۆژههڵات له نێوخۆ و دهرهوهی کوردستان له باس و راێژهكانی ناوهند و جێبهجێکردنی بڕیار و بهرنامهکانیدا بهشدار بکهن. بۆ کهمایهسیی دووهمیش، ئهگهر گۆڕینی سروشتی ناوهند بۆ بهره یا ههر فۆڕم و چوارچێوهیهکی پێشکهوتووش جارێ مومکین نهبێ، پێویسته سازوکارهکانی کاری هاوبهشی هێز و لایهنهکانی ناوهندی هاوکاری وردتر بکرێنهوه و کاراتر و ههمهلاگیرتر بجوڵێنهوه. ئهوهش نهک ههر بۆ شۆڕکردنهوهی پلان و کارهکانی ناوهند بۆ نێو کهرهستهی خهباتگێڕیی هێزه سیاسییهکانی ڕۆژههڵات، بهڵکوو بهڕووی سهرجهم کۆمهڵگای رۆژههڵاتیشدا. ههر ئێستا له نێوخۆی کوردستان، له سهرتاسهری ئێران و له دهیان وڵاتی دنیادا به سهدان و ههزاران کهس و رێکخراوی بهتوانا و دڵسۆز ههیه که ههر کامهیان پێویسته له یهکێك له ڕهههندهکانی تێکۆشانی هاوبهش و رێكخراوی کوردی رۆژههڵاتدا سازمان بدرێن.
دهنگی یهکگرتووی کوردی رۆژههڵات بهڕووی ئێرانییهکان و جیهاندا
خێرایی ڕووداوهکان و زۆریی باس و بابهتهکان و ئهو شوێنانهی ڕوانین و پێگهی کوردی رۆژههڵاتیان بۆ پرسیاره به چهشنێکه که هیچ کهس و لایهنێك بهتهنیا ناتوانێ دهنگ و پهیامی کوردی رۆژههڵات به گوێی کۆمهڵگای ئێران و ناوهنده مێدیایی و سیاسییه دهرهکی و نێودهوڵهتییهکان بگهیهنێ. هاوکات ههوڵه تاکهکهسی یان تاکلایهنییهکانیش بۆ گهیاندنی ئهو دهنگ و پهیامه له رێگای ئامرازه جۆراوجۆرهکانی بهردهست له دنیای ئهمڕۆدا لهگهڵ ئهوهدا که پێویست و بهجێن، دهبێ ههماههنگ بکرێن بۆ ئهوهی چاوگهی خهت و زانیاری و دهرکهوتی ئاقار و پهیامیان یهک بێ. ههربۆیه یهکێک له ئهرکهکانی ناوهندی هاوکاریی حیزبهکانی کوردستانی ئێران دروست کردنی ههیئهتێکی هاوبهشی دیپڵۆماسی و مێدیایی بۆ کوردی رۆژههڵات بهپشتبهستن به کهرهستهی حیزبهکانی ئهندام له ناوهند و بهکهڵك وهرگرتن له توانا و پۆتانسیهلهکانی دهرهوهی ناوهنده که وێڕای دیاریکردنی خهتی سیاسی و مێدیایی رۆژ، چهندین تیمی لۆبیسازیی سیاسی و حزووری مێدیایی و چالاکیی سایبرییش بهخۆی ببهستێتهوه.
ههر لهو بوارهدا نهبوونی مێدیایهكی بههێزی کوردی رۆژههڵات که به زمانهكانی فارسی و عهرهبی و ئینگلیسی دهنگی کوردی رۆژههڵات بگهیهنێته دهرهوه، زۆر دیاره. مشوورخواردن لهو کهمایهسییه گهورهیهش تهنیا به ههوڵی هاوبهشی ههموو لایهک دهکرێ.
رێکخستنی خهڵك له نێوخۆ
بزوتنهوهی ئهم دواییانهی خهڵکی کوردستان نیشانی دا که وشیاری و خهللاقیهت و ئازایهتیی خهڵک بۆ هاتنهمهیدان و ڕووبهڕووبوونهوهی هێزه سهرکوتکهرهکانی رێژیم و دروستکردنی رایهڵهکانی یهكگرتن لهگهڵ باقیی ئێران له ئاستێكی زۆر بهرزدایه. بهوحاڵهش بزوتنهوهیهک ههرچهنده به جۆش و خرۆش و پشوودرێژ بێ، بهبێ بوونی نهخشهڕێگایهکی ڕوون و سازوکارێكی یهكگرتوو به ئامانجی دڵخواز ناگا. چ لهبهر ئهوهی ریسالهتی حیزبهکانی رێکخستنی کۆمهڵانی خهڵکه و چ لهبهرئهوهی رێژیم رایهڵهکانی خۆڕێکخستنی خهڵکی پچڕاندووه و ئهمجارهش دهستی داوهته ڕاوهدوونانی رێبهرانی حهرهکهتی خهڵک له نێوخۆی وڵات، لێرهشدا ئهرکی حیزبهکانی رۆژههڵات و ناوهندی هاوکاری بهرجهسته دهبێتهوه. رێگای تیژڕهو و “مینڕێژکراو”ی بزاڤی ئهمجارهی خهڵک و ههلومهرجی نوێی خهبات به ئێمه دهڵێ که ئیدی ریتم و فۆڕمهکانی پێشووی رێکخستن و پهیامدان به خهڵک وڵامدهر نین و پێویسته ههم پهیامهکانمان بۆ خهڵک خێراتر و بهڕۆژتر بن، ههم بهرنامهکانمان بۆ رێکخستنی خهڵک نهک تهنیا ههر گوتاری، بهڵکوو مهیدانییش بن.
نهخشی هێزی پێشمهرگه
ئهو ههڵوێستهی ناوهندی هاوکاریی حیزبهکانی کوردستانی ئێران و هێزهکانی دیکهی رۆژههڵات لهمهڕ نهجوڵاندنی تا ئێستای هێزی پێشمهرگه گرتوویانهتهبهر تا ئێره دروست و بهجێیه. بهڵام چهند ههنگاوێكی زهرووری له بهستێنی هێزی پێشمهرگهشدا ههیه که پێویسته ههر ئێستا ههڵبهێندرێنهوه. یهکهم، بهدهر له ههموو جیاوازییه سیاسییهكانمان، پێویسته ستادێكی فهرماندهیی هاوبهشی ههموو ئهو هێزانهی رۆژههڵات که پێشمهرگهیان ههیه پێک بێ بۆ ئهوهی ئهو هێزانه لهو ههلومهرجهدا تهواو ههماههنگ بجوڵێنهوه و پێش به ههر جۆره تاکڕهوی و نالێکییهکیش لهو بوارهدا بگیرێ. ئهو ستاده ههروهها دهتوانێ به رێگای دیکه بیر له پڕکردنهوهی بۆشایی بوونی هێزی پێشمهرگه له نێوخۆی وڵات بکاتهوه و خۆیشی بۆ ئهو حاڵهته ئاماده بکا که ههلومهرجێکی وا بێته پێش که مهترسیی ئهوه دروست بێ کۆنتڕۆڵی خاکی رۆژههڵاتی کوردستان بکهوێته دهست هێزی سهر به پارچهی دیکهی کوردستان یان کۆماری ئیسلامی دهست بداته کوشتاری بهکۆمهڵی خهڵکی کوردستان. له ئهگهرێکی وههادا ئیدی ناکرێ هێزی پێشمهرگهی رۆژههڵات له حاڵهتی ئێستایدا بمێنێتهوه، چهند و چۆنی و دهرهنجامهکانی ئهو جوڵانه ههرچیهک بن.