”ڕەنگدانەوەی ڕۆڵی پەیڕەوانی کۆنگرەی چوارەم و حیزبی توودە لە مێژووی سیاسی کوردستاندا” حەسەن قارەمانی
”ڕەنگدانەوەی ڕۆڵی پەیڕەوانی کۆنگرەی چوارەم و حیزبی توودە لە مێژووی سیاسی کوردستاندا” حەسەن قارەمانی
لە بزووتنەوە سیاسییەکاندا هەڵە و حوکمدانی هەڵە بەشێکی حەتمییە لەو دینامیکە ئاڵۆزدا . ئەوەی سەرکردە بەرپرسیارەکان لە کەسانی دیکە جیادەکاتەوە، توانای دانپێدانانە بەو هەڵانە، نەک تەنها وەک کردەوەیەکی خۆڕاگری بەڵکو وەک کردەیەکی پێویست بۆ بەهێزکردنی متمانەی ئەو خەڵکەی کە نوێنەرایەتیان دەکەن. لە بارەی پەیڕەوانی و لایەنگرانی کۆنگرەی چوارەمی حیزبی دێموکراتی کوردستان ئێران کە ملکەچبوونیان بۆ کۆماری ئیسلامی هەڵبژارد، ئەمە بیرهێنانەوەیەکی پێویستیه هەڵگرتنی بەرپرسیارێتی هەنگاوە هەڵە مێژووییەکانە لە بارەی پەیڕەوانی و لایەنگرانی کۆنگرەی چوارەم.
بڕیاری تەسلیم بوون بە کۆماری ئیسلامی زیاتر لە هەڵەیەکی ستراتیژی بوو؛ خیانەتێک بوو لە خەباتی گەلی کورد بۆ ماف و چارەی خۆنووسین. هەرچەندە کاتێکی زۆر تێپەڕیوە، بەڵام پێویستی تاکەکانی بەرپرسیار کە بە ئاشکرا دان بەم خیانەتەدا بنێن. دانپێدانان بە هەڵەکان نەک هەر ئەرکێکی ئەخلاقی بەڵکو بەشێکی ناوەندییە لە دروستکردنی کولتووری لێپرسینەوە و شەفافیەت لەناو بزووتنەوە سیاسییەکان.
بۆ ئایندەی کوردستان زۆر گرنگە ئەوانەی بەشدارییان لە خیانەتەکەدا کردووە لە بەرپرسیارێتی دەرباز نەبن. داوای دانپێدانانی گشتی بە کردەوەکانیان هەنگاوێکە بەرەو کولتوورێکی سیاسی دادپەروەرتر و لێپرسینەوە. بە پەروەردە کردنی کولتوورێک کە سەرکردەکان بەرپرسیارێتی هەڵەکانیان لە ئەستۆ بگرن، کوردستان دەتوانێت بناغەیەکی بەهێزتر بۆ ئایندەیەکی گەشتر دابنێت.
کۆنگرەی چوارەمی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران، بڕگەیەکی گرنگ لە مێژووی حیزب و خەباتی حیزبی دێموکراتی کوردستان بۆ مافەکانی گەلی کورد. حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران لە سەرەتای دامەزراندنیەوە هێزێکی پێشەنگ بووە بۆ سەربەخۆیی و دادپەروەری کورد لە ئێران. بە دەیان ساڵ خەباتی سیاسی و هەوڵی نیزامی حیزب بۆتە هێمای خۆڕاگری و ئومێد لە نێو خەڵکی کوردستاندا.
کۆنگرەی چوارەمی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران بە ئامانجی چەسپاندنی قەوارەی حیزب و پتەوکردنی ستراتیجی حیزب، دەرفەتێکی گرینگی بۆ بەرەنگاربوونەوەی ئەو ئاڵنگارییانەی کە کۆماری ئیسلامی و نەیارانی دیکەی هێنایە ئاراوە.ئەم کۆنگرەیە زۆرجار بابەتی گفتوگۆ بووە، بەتایبەتی بە لەبەرچاوگرتنی پەیڕەوانی کۆنگرەی چوار کەوەک دزەکردنی لایەنگرانی حیزبی توودە لە نێوحیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران. حیزبی توودە کە پێوەندییەکی پتەویان لەگەڵ کۆماری ئیسلامی ئێران هەبووە، ڕۆڵێکی چارەنووسسازیان لە ناسەقامگیرکردنی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران بۆ تێکدانی توانای بەرگریکردن لە مافەکانی کورد یاری دەکرد . حیزبی توودە کە سەردەمانێک بزووتنەوەی چەپگەرای بەهێز بوو لە ئێران، لە سەردەمی کۆنگرەی چوارەمدا پێوەندییەکی نزیکی لەگەڵ کۆماری ئیسلامی هەبوو. ئەم پەیوەندیانە لە لایەن ڕژیمەوە بۆ دزەکردنە ناو حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران و تێکدانی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران ئیستغلال کرا. لایەنگرانی تودە ” پەیڕەوانی کۆنگرەی چوار ”کە بەشداری کۆنگرەکە بوون، بە دروستکردنی دووبەرەکی و بڵاوکردنەوەی زانیاری ناڕاست لەناو حیزبدا وەک ئامرازێک بۆ کۆماری ئیسلامی مامەڵەیان کرد.
ڕۆڵی دزەکاران حیزبی توودە ” پەیڕەوانی کۆنگرەی چوار:
دزەپێکەرانی حیزبی تودە لە کۆنگرەی چوارەمدا لە ناسەقامگیرکردنی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران ڕۆڵێکی تێکدەرانەیان بینی. ئەم دزەکارانە بە ئەنقەست دووبەرەکی و دەستکاریکردنی بڕیاردان و بڵاوکردنەوەی زانیاری زانیاری ناڕاستیان دا.
ڕژیمی خومەینی کە پێشتر فەتوای دژ بە کورد دەرکردبوو، بە گۆڕینی بۆ خەباتێکی مەزهەبی ، ململانێی توندتر کرد. ڕژیم جیهادییەکانی کۆکردەوە، کە پاداشتی “کلیلەکانی بەهەشت”یان پێدرابوو بەهۆی هێرشەکانیان بۆ سەر کورد. لەو چوارچێوەیەدا دزەکارانی حیزبی توودە وەک پشتیوانی ناڕاستەوخۆ بۆ ڕژیم کاریان دەکرد و حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێرانیان لە ناوەوە لاواز کرد. بە شێوەیەکی پارادۆکسیکال، تودە و بزووتنەوە چەپەکانی دیکە بۆ پاساوهێنانەوە بۆ دڕندەیی ڕژیم، ڕیتۆریکی “خەبات دژی ئیمپریالیزم”یان بەکارهێنا، ستراتیژێک کە بە شێوەیەکی ئیرۆنی بووە هۆی ڕووخانی خۆیان و لە سێدارەدانی زۆرێک لە سەرکردەکانیان.
حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران خۆی لە ناوەراستی ئەم ململانێی دوو قاتدا بینیەوە: بەرگری لە خۆی لە بەرامبەر هێرشە سەربازییەکانی ڕێژیم، و مامەڵەکردن لەگەڵ هەڕەشە ناوخۆییەکانی دزەپێکەران. ئەم دابەشبوونانە کە لە کۆنگرەی چوارەمدا لە لایەن دزەکارانەوە دەستیپێکردبوو، زیانێکی درێژخایەنی بە حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران گەیاند لە یەکگرتوویی و کارایی. سەرەڕای ئەم گرژییە زەبەلاحانە، حیزب توانی بەرەیەکی بەرگریی بەهێز بپارێزێت و درێژە بە خەباتی خۆی بۆ مافەکانی کورد بدات.
کۆنگرەی چوارەمی حیزبی دێموکراتی کوردستان ئێران و ڕووداوەکانی دواتر تیشک دەخەنە سەر ئاڵۆزی خەبات بۆ مافەکانی کورد لە سەردەمی کۆماری ئیسلامیدا. بڕیاری بەرگریکردن حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران لە ڕووی سەربازییەوە بوو بە پێویستییەکی حەتمی. کۆماری ئیسلامی بە ڕێبەرایەتی خومەینی هەڵمەتێکی بێبەزەییانە لە دژی گەلی کورد دەستپێکرد و بە کەڵک وەرگرتن لە ڕیتۆریکی مەزهەبی بۆ ڕەوایەتیدان بە پاکتاوی نەتەوەیی. ڕێژیم بە دەرکردنی فەتوای دژ بە کورد و پاداشتکردنی شوێنکەوتووانی بە بەڵێنی “کلیلی بەهەشت” بۆ هێرشە جیهادییەکانیان، کەشێکی توندوتیژی بێ وێنەی خوڵقاند. حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران کە هەمیشە بانگەشە بۆ دیالۆگ و چارەسەری ئاشتیانە دەکرد، ناچار بوو ڕووبەڕووی واقیعی ئەو شەڕانگێزییە ببێتەوە و بە هەر ئیمکاناتێک کە لەبەردەستدا بوو بەرگری لە گەلەکەی بکات. هاوتەریب لەگەڵ دەستدرێژی دەرەکی، لە شێوەی دزەپێکەرانی حیزبی توودە پەیڕەوانی کۆنگرەی چوار.
سەرەڕای ئەم ئاڵنگاری بەرچاوانە، حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران توانی بەرەیەکی بەرگریی بەهێز بپارێزێت و درێژە بە خەباتی خۆی بۆ مافەکانی کورد بدات. ئەو حیزبە توانایەکی بەرچاوی لەخۆی نیشان دا بۆ خۆگونجاندن لەگەڵ گۆڕانی زەمینە سیاسی و سەربازییەکان، ئەمەش یارمەتیدەر بوو بۆ بەهێزکردنی شەرعیەتی خۆی لە نێو گەلی کورد و لە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتیدا.
مێژووی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران لەم قۆناغەدا تەنیا حیکایەتێکی مەینەتی نییە بەڵکو نموونەیەکی ئیلهامبەخشە بۆ خۆڕاگریی نەتەوەیەک و ئیرادەی خەبات بۆ ئازادی و دادپەروەری، هەرچەند ئاستەنگەکان گەورە بن.مێژوو شایەتحاڵی خۆڕاگری گەلێکە کە سەرەڕای بەربەستە گەورەکان بۆ ئازادی و دادپەروەری خەبات دەکات.
حەسەن قارەمانی