وتووێژی ماڵپه‌ری گیاره‌نگ له گه‌ڵ به‌رێز کاک مه‌لا خاله‌ق حه‌فیدی (سیروان)
وتووێژی ماڵپه‌ری گیاره‌نگ له گه‌ڵ به‌رێز کاک مه‌لا خاله‌ق حه‌فیدی (سیروان)، یه‌کێک له تێکۆشه‌رانی دێرینی حیزبی دێمۆکراتی کوردستانی ئێران و هه‌روه‌ها هاوڕیی نێزیک و جێی مه‌تمانه‌ی شه‌هید مه‌لا ئاواره
به‌رێز مامۆستا سیروان سه‌ره‌تا سوپاست ده‌که‌م بۆ ئاماده بوونیت.
پرسیاره‌که‌م به‌وه ده‌ست پێده‌که‌م، مه‌لا ئاواره خه‌ڵکی کوێ بوو و لهو یاد کردنه‌وه‌یه دا مه‌لا ئاواره چۆن زیاتر له ئێستا به گه‌له‌که‌مان ده‌ناسێنی؟
و: باس کردن له سه‌ر ژیان و ئاکار و کرده‌وه‌ی شه‌هید مه‌لا ئاواره پاش تێپه‌ربوونی ده‌یان ساڵ به بێ له ده‌ست دابوونی یاداشت هێندێک دژواره. به‌ڵام هه‌ول ده‌ده‌م ئهوهی خۆم دیتوومه یان بیستوومه له رۆژگاری ئه‌و ده‌م دا شتێک باس بکه‌م، ڕه‌نگه ده‌قاوده‌قی ڕووداوه‌که‌ش نه‌بێ، به‌ڵام ناچارم بچمه‌وه ئه‌و سه‌رده‌مه و مێشکی خۆم هه‌ڵکڕێنم، به‌ڵکوو بتوانم وه‌ڵامی به‌ڕێزتم دا بێته‌وه، هه‌ر بۆیه به گه‌رمی سوپاست ده‌که‌م بۆ وه‌ئه‌ستوو گرتنی ئه‌و ئه‌رکه گرینگ و مێژوویه و یاد کردنه‌وه له تێکۆشه‌رێکی وه‌ک مه‌لا ئاواره‌ی خه‌باتگێر و شه‌هید.
مه‌لا ئه‌حمه‌د کوڕی مه‌لا محه‌ممه‌د ئه‌مین هه‌مه‌وه‌ندی ناسراو به شه‌هید مه‌لا ئاواره له دایک بووی ساڵی 1313ی هه‌تاوی خه‌ڵکی گوندی شڵماش سه‌ر به شاری سه‌رده‌شتی سه‌رسه‌وزه.
مه‌لا ئه‌حمه‌د (ئاواره) وه‌ک هه‌موو کوڕه مه‌لایه‌ک سه‌ره‌تا لای باوکی ده‌ستی به خوێندن و نووسین کردووه، پاشان چۆته نێو فه‌قێ‌یان. مه‌لا ئه‌حمه‌د (ئاواره) ناسنامه‌ی مه‌لایه‌تی له لای زانای گه‌وره قازی عه‌لی ” له مزگه‌وتی سووری” سه‌رده‌شت وه‌ده‌ست هێناوه. شه‌هید مه‌لا ئاواره هه‌ر له حوجره‌ی فه‌قێ‌یان هه‌ست به ئێش و ئازار و به‌شخوراوی نه‌ته‌وه‌که‌ی ده‌کات. ئه‌و لێکدانه‌وه‌یه‌ی ده‌بێته هۆی هاندانی بۆ ده‌ست پێکردنی شۆڕشێکی نوێی سیاسی و ته‌شکیلاتی و کۆمه‌ڵایه‌تی له نێو فه‌قێ و مه‌لا و زه‌حمه‌تکێشان و جووتیاران و به گشتی له نێو هه‌موو قشر و چین و توێژه‌کانی گه‌له‌که‌مان دا. مه‌لا ئاواره له جیاتی وه‌دوای ژیانی ئاسای خۆی که‌وێ ڕێگای کوردایه‌تی و حیزبایه‌تی ده‌گرێته به‌ر و ڕێگای تێکۆشان و خه‌بات به دژی زوڵم و زۆری به سه‌ر ژیانی ئاسایی خۆی دا هه‌ڵده‌بژێرێ.
مه‌لا ئاواره به بێ ئهوهی له هیچ کلاسێکی سیاسی دا به‌شداری کرد بێ به لێهاتوویی خۆی توانیویه‌تی ببێته به یه‌کیک له هه‌ره کادره باشه‌کانی حیزبی دێمۆکراتی کوردستانی ئێران و له هه‌مان کاتدا به ئاکار و کرده‌وه‌ی شۆرشگێرانه‌ی خۆی توانیویه‌تی له نێو گه‌لانی ناوچه و ڕێکخراوه سیاسی‌یه‌کانی ئێرانی و کوردستانیش دا وه‌ک تێکۆشه‌ر و شۆرشگێر سیمای ڕاسته‌قینه‌ی خۆی و گه‌له‌که‌ی به ئه‌وان بناسێنێ.
شه‌هید مه‌لا ئاواره له ماوه‌یه‌کی که‌م دا توانی زۆر کادر و ئه‌ندامی دڵسۆز له ناوچه‌کانی سه‌رده‌شت و بانه پێ بگه‌یێنێ و ته‌حویلی گه‌ل و حیزبه‌که‌ی بدات، به‌شێکی به‌رچاو لهو ئه‌ندامانه مه‌لا و فه‌قێ به هه‌ست و دڵسۆزه‌کانی گونده‌کان بوون، که به داخه‌وه به‌شێک لهو تێکۆشه‌رانه له لایه‌ن ساواکه‌وه گیران و به‌شێکیش وه‌ک شه‌هید مه‌لا ئاواره چه‌کی مه‌ردایه‌تی‌یان به لا دا کرد، یان ئاواره و په‌ریوه‌ی هه‌نده‌ران بوون، یان له چوارچێوه‌ی خه‌باتی سیاسی و ته‌شکیلاتی و نیزامی حیزبی دێمۆکراتی کوردستانی ئێران به دژی ڕژیمی ملهوڕی پاشایه‌تی شه‌هید بوون، به خۆشیه‌وه هه‌ر ئێستاش چه‌ندین که‌س لهو شۆرشگێرانه‌ی که شه‌هید مه‌لا ئاواره کرد بوونیه ئه‌ندامی حیزب هه‌روا به به‌رده‌وامی له مه‌یدانی خه‌بات و تێکۆشان دان و به‌و په‌ری دڵسۆزی‌یه‌وه به ته‌مه‌نێکی زۆر و ئه‌زموونێکی زۆره‌وه مه‌یدانی کوردایه‌تی و سه‌نگه‌ری خه‌باتیان به‌ر نه‌داوه.
شه‌هید مه‌لا ئاواره که‌سێکی ڕاستگۆ، ڕوو خۆش، ده‌م به پێکه‌نین و هێدی و له سه‌ره‌خۆ بوو، زمانی لێ حاڵی بوونی به هێز بوو، هه‌ڵسوور و زانا و شاعیر بوو، به ئه‌خلاق و به دیسپلین و له هه‌مان کاتیشدا نه‌هێنی کارێکی وه‌ستا کار بوو. خه‌می خه‌ڵکی له‌به‌ر بوو. شه‌هید مه‌لا ئاواره به‌ر له هه‌موو شتێک پێی وابوو بۆ به‌ربه‌ره‌کانی دژی داگیرکه‌ران ده‌بێ خه‌ڵک ڕوون و وریا و هوشیار بکرێنه‌وه و له ته‌شکیلاتێکی ڕێک‌وپێک دا ڕێکبخرێن و کۆ بکرێنه‌وه و ئه‌و له سه‌ر ئه‌و باوره بوو که به بێ ئه‌م شێوه کاره حه‌ره‌که‌ت و جووڵانه‌وه به دژی داگیرکه‌ران، سه‌رکه‌و‌تن وه‌ده‌ست ناهێنێ.
به حه‌ق ئهوهی شه‌هید مه‌لا ئاواره لهو سه‌رده‌مه دا کردی نه ئه‌وانه‌ی پێش خۆی و نه ئه‌وانه‌ی دوای خۆشی نه‌یان توانیوه ئه‌و حه‌ره‌که‌ته و جووڵانه‌وه سیاسی و ته‌شکیلاتی‌یه به هێزه و شاراوه‌یه پێک بێنن و بیکه‌ن. به کوردی و به کورتی، شه‌هید مه‌لا ئاواره چه‌مکی دێمۆکرات و پێشکه‌وتن خوازی و کۆمه‌ڵایه‌تی بوو، حیزبی دێمۆکرات شه‌هید مه‌لا ئاواره‌ی پێ نه‌گه‌یاند، به‌ڵکوو ئه‌وه ئاواره‌ی شه‌هید بوو که ریزه‌کانی حیزبی دێمۆکراتی بووژاندنه‌وه و ڕێکیخستنه‌وه و ته‌شکیلاتێکی به هێزی بۆ حیزبی دێمۆکراتی کوردستانی ئێران له ناوچه‌کانی سه‌رده‌شت و بانه و ناوچه‌ی مه‌نگورایه‌تی پێک هێنا.
پ: شه‌هید مه‌لا ئاواره یه‌کێک له ئه‌ندامانی کۆمیته‌ی ساخکه‌ره‌وه بوو، ئه‌و کۆمیته‌یه چۆن ساز کرا و ئه‌ندامه‌کانی دیکه‌ی کێ بوون و ئه‌رکی ئه‌و کۆمیته‌یه چی بوو؟
و: ئه‌و کۆمیته‌یه له ساڵی 1342ی هه‌تاوی دا به مه‌به‌ستی پێشگیری له هه‌ڵوه‌شانی حیزبی دێمۆکرات و بوونی به‌ر به‌ستێک له به‌رده‌م دیکتاتۆری و سه‌ره‌ڕۆی و خۆ به ده‌سته‌وه دانی ئه‌حمه‌د توفیق دا له کوردستانی گه‌رمێنێ پێک هات. ئه‌و کۆمیته‌یه له سه‌ره‌تا دا بریتی‌بوون له به‌ڕێزان کاک حه‌سه‌ن ڕه‌ستگار، سه‌عید کوێستانی، حوسێن مه‌ده‌نی و شه‌هیدی هه‌رگیز نه‌مر کاک قادر شه‌ریف، بۆ به هێز کردنی ئه‌و کۆمیته‌یه له ساڵی 1343 دا چه‌ند که‌سێکی له ژیر ناوی “ڕاوێژکار” به خۆوه زیاد کرد ئهوهی له بیرم بێ شه‌هید مه‌لا ئاواره، مه‌لا ئه‌بووبه‌کری فه‌لسه‌فی و مه‌لا ره‌سووڵ پێشنه‌ماز بوون.
به داخه‌وه به هۆی نێزیکایه‌تی و دوو زمانی ئه‌حمه‌د توفیق له لای بارزانی نه‌مر و زه‌خت و فشاری حه‌سۆ میرخان له سه‌ر تێکۆشه‌ران ئه‌م کۆمیته‌یه نه‌یتوانی به ئامانجی دارێژراو و سه‌ره‌کی خۆی بگات، بارزانی ئه‌حمه‌د تۆفیقی پی باشتر بوو له حیزبی دێمۆکرات و ئه‌وان ئه‌و کۆمیته‌یان له به‌رژه‌وه‌ندی خۆیان دا نه‌ده‌دیت، هه‌ر بۆیه زۆری پێ نه‌چوو که به به‌رنامه‌ی داڕێژراوی ئه‌وان ئه‌و کۆمیته‌یه له ناوچوو. ” دیاره ئه‌و کۆمیته‌یه جێگای هیوا و ئومێدی تێکۆشه‌رانی دێمۆکرات بوو لهو سه‌رده‌مه پڕ له زه‌بر و زه‌نگه دا.”
شه‌هید ئاواره له بارودۆخێکی ئاوا و به تایبه‌تی له ژێر زه‌خت و فشاری حه‌سۆ میرخان دا به ناچاری کوردستانی گه‌رمێنی به جێ هێشت و زۆر بوێرانه و ئازایانه له گه‌ڵ دوو که‌س له هاوبیر و تێکۆشه‌رانی دێمۆکرات شه‌هید قادر شه‌ریف و کاک سه‌عید کوێستانی گه‌رانه‌وه ناوچه‌ی سه‌رده‌شتی مه‌کۆی شۆرشگێران و بانه‌ی لانه‌ی شێران.
شه‌هید مه‌لا ئاواره شێوازێکی تایبه‌ت به خۆی هه‌بوو بۆ کار کردن، هه‌ر بۆیه به گه‌یشتنه‌وه‌ی بۆ ناوچه‌ی بانه و سه‌رده‌شت ده‌ستی کرد به کاری ڕێکخستن و سازمانده‌هی کۆمه‌ڵانی خه‌ڵک و دانیشتوانی ئه‌و ناوچانه، شه‌هید ئاواره بۆچوونی وابوو که، بۆ ئهوهی حیزبی دێمۆکرات چالاک و زیندوو ڕابگرێت، پێویستی به ته‌شکیلاتێکی پته‌و هه‌یه و ده‌بێ چین و توێژه‌کانی کۆمه‌ڵگا و به تایبه‌ت شوێنی کار و تێکۆشانی خۆی به ته‌واوی ڕێک بخات و دوای ئه‌وه که ته‌شکیلات دامه‌زرا ئه‌و ته‌شکیلاته چالاک و ئاکتیو بکرێ و دوایه‌ش شێوه‌کانی خه‌بات و به‌ربه‌ره‌کانی قۆناغ به قۆناغ بۆ سه‌رکه‌وتنی گه‌ل به‌ره‌و پێش به‌رێ.
به‌ڵام به داخه‌وه ئه‌و ئاواته‌ی که خواستی بوو وه‌دی نه‌هات، دوژمنان و نۆکه‌ران شه‌ڕی چه‌کداریان به سه‌ردا سه‌پاندن و له گه‌رمێن و له کوێستانێ را پیلانیان بۆ داڕشت.
به بۆچوونی خۆم لێکترازان و هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی کۆمیته‌ی ساخکه‌ره‌وه و راونانی تێکۆشه‌ران و شه‌هید کرانی ده‌یان کادر و پێسمه‌رگه‌ی ئازا و به توانا و هه‌موو ئه‌و کاره‌ساتانه و به تایبه‌ت هه‌ره‌س هێنانی جووڵانه‌وه پان و به‌رینه‌که‌ی ساڵه‌کانی 46 و 47ی هه‌تاوی ده‌خرێنه سه‌ر کارنامه‌ی ته‌ک‌ڕه‌وی و خۆبه‌ستنه‌وه‌ی به ناو سکرتێر ئه‌حمه‌د تۆفیق به بارزانی…
پ: چۆنیه‌تی له داوخستن و گیران و شه‌هید کردنی مه‌لا ئاواره تا ئێستاش به وردی باسی لێ نه‌کراوه، جه‌نابت تا چه‌ند ئاگاداری گیرانی مه‌لا ئاواره‌ی و لهو په‌یوه‌ندی‌یه دا چۆنمان بۆ ده‌دوێی؟
و: به لێکدانه‌وه‌ی خۆم دوژمن سێ پیلانی داڕشت بوو بۆ به‌ربه‌ره‌کانی دژی تێکۆشه‌رانی دێمۆکرات و به تایبه‌ت تێک شکاندنی جووڵانه‌وه‌ی 46 و 47ی هه‌تاوی:
کێشانی گه‌لی کورد به‌ره‌و مه‌یدانی شه‌ڕ.
فریودانی ڕێبه‌ران له ژێر ناوی وتووێژ.
له ڕێگای ساواک و نۆکه‌ر و چڵکاو خۆره‌کانی به هه‌موو ئیمکاناتی ماددی، تێکۆشه‌رانی حیزب و گه‌له‌که‌مان له داو بخات.
دوژمن بۆ له داو خستنی شه‌هید مه‌لا ئاواره که‌ڵکی له خاڵی سێهه‌م وه‌ر گرت و تێیدا سه‌رکه‌وتوو بوو، بۆ ئه‌م کاره‌ش ماوه‌یه‌کی زۆر بوو بۆ له داو خستنی مه‌لا ئاواره کاری ده‌کرد و هه‌وڵی ئهوهی ده‌دا که شه‌هید مه‌لا ئاواره به زیندوویی بگرن بۆ ئهوهی به قه‌ولی خۆیان گه‌لی پێ چاوترسێن بکه‌ن، سه‌رئه‌نجام پیلانه‌که‌ی دوژمن به هۆی دوو چڵپاو خۆر و کاسه لێسی به‌ر ده‌رگای تاغووتی به ناوه‌کانی حاجی برایم ئاغای به‌ریاجی و حه‌سه‌ن سه‌کر خه‌ڵکی گوندی دیواڵان سه‌ری گرت و شه‌هید مه‌لا ئاواره به زیندوویی له گه‌ڵ دوو هاوڕێی پێشمه‌رگه‌ی که‌وتنه داوی دوژمن و گیران.
له شه‌وی 6ی بانه‌مه‌ڕی ساڵی 1347ی هه‌تاویی شه‌هید مه‌لا ئاواره له گه‌ڵ 2 که‌س له پێشمه‌رگه‌کان به ناوی ره‌حمانى حه‌مه‌دى وه‌تمان چاوشین و مه‌لا که‌چه ” محه‌ممه‌د ئه‌حمه‌دی” هه‌ردووکیان خه‌ڵکى گوندى (دیواڵان ناوچه‌ى سه‌رده‌شت) بوون، ده‌چێته گوندی دیواڵان.
شه‌هید مه‌لا ئاواره به مه‌به‌ست جێ‌به‌جێ کردنی کارێکی تایبه‌تی بۆ نه‌هێشتنی گیروگرفته‌کان ده‌چێته گوندی دیواڵان. گۆیا ده‌بێ له‌وێ کێشه‌یه‌کی زه‌وی و زاری که له نێوان چه‌ند که‌س له دانیشتوانی گونده‌که دا بووه حه‌ل بکات و چیدی کیشه‌که ته‌شه‌نه نه‌کاته نێوان بنه‌ماڵه‌کانی دیکه‌ی گوندی دیواڵان.
دوای ئه‌وه ده‌گه‌نه گوندی دیواڵان، کوێخای ئاوه‌دانی حه‌سه‌ن سه‌کر ده‌چێته پێشوازیان و شه‌هید مه‌لا ئاواره و 2 پێشمه‌رگه‌که ده‌باته‌وه ماڵی خۆیان. دوای پشوویه‌کی که‌م به‌رنامه له پێش دا دارێژراوه‌که‌ی دوژمن له ماڵی ئه‌و نۆکه‌ره‌ی دوژمن سه‌ر ده‌گرێ و له‌وێ ده‌رمانی بێهوشی‌یان بۆ له خواردن ده‌که‌ن و به داخه‌وه له هۆش خۆیان ده‌به‌ن.
هه‌ر ئه‌و شه‌وه مه‌حموودیان و بنی عامری دوو که‌س له فه‌رمانده‌کانی ئه‌رته‌ش له گه‌ڵ چه‌ند جاشێکی خۆفرۆش و ژاندارمه‌کانی به‌ر ده‌ستی بنی عامری خۆ ده‌گه‌یێنه پێش ماڵی دیواڵان و له مێرگه‌کانی خوار ئاوایی خۆ مه‌ڵۆس ده‌ده‌ن. و دوایه ده‌چنه ناو گوندی دیواڵان و به بێ هیچ دژ کرده‌وه‌یه‌ک ئه‌و 3 تێکۆشه‌ره به بێ‌هۆشی به دیل ده‌گرن.
هه‌ر ئه‌وه شه‌وه ده‌سته‌یه‌ک له پێشمه‌رگه‌کان خۆ ده‌گه‌یێنه ده‌وری ئاوایی و سه‌نگه‌ر ده‌گرن و ناهێڵن که هیچ که‌س له ئاوایی بچێته ده‌ر و تا ڕۆژ ده‌بێته‌وه هه‌ر له‌وێ ده‌مێننه‌وه ودوایه‌ش به‌رزای‌یه‌کانی ده‌وری ئاوایی ده‌گرن و له‌وێ را ته‌قه له ژانده‌رمه‌کان ده‌که‌ن و ماوه‌یه‌کی زۆر به‌م شێوه‌یه ده‌مێننه‌وه.
لهو ماوه‌یه‌دا دوژمن نامه‌یه‌ک به مه‌لا ئاواره ده‌نووسێت که به‌شێک له نێوه‌رۆکه‌که‌ی داواکاری له پێشمه‌رگه‌کان بووه که ده‌وری ئاوایی به جێ بێڵن و ته‌قه نه‌که‌ن، مه‌لا ئاواره‌ش له به‌ر ئه‌وه به ده‌رمانه‌که هۆشی تێکچووه نامه‌که‌ی به دڵی ئه‌وان نووسیوه و ڕه‌وانه‌‌ی لای پێشمه‌رگه‌کانی کردووه و پێشمه‌رگه‌کانیش بێ ئهوهی هیچ بکه‌ن ده‌وری ئاوایی به جێ دێڵن. ماوه‌یه‌ک دواتر هه‌لیکۆپتێر دێته نێزیک ئاوایی دیواڵان و مه‌لا ئاواره و دوو پێشمه‌رگه‌که‌ی دیکه هه‌ڵده‌گرێت و ده‌یان باته پادگانی شاری سه‌رده‌شت و دوای 3 ڕۆژ مانه‌وه بۆ زیندانی جڵدیان به‌ڕێ ده‌کرێن، به داخه‌وه دوای 131 ڕۆژ ئازار و ئه‌شکه‌نجه ده‌یان هێننه‌وه بۆ شاری سه‌رده‌شت و له به‌ره‌به‌یانی 11ی خه‌رمانانی ساڵی 1347ی هه‌تاویی له خوار شاری سه‌رده‌شت له شوێنێک به ناوی سه‌رکه‌نه‌کان به ده‌ستی ڕه‌شی رێژیمی په‌هله‌ویی ئێعدام ده‌کرێن و کۆتایی به ژیانی ئه‌و تێکۆشه‌ره و دوو هاورێکه‌ی دیکه‌ی دێنن. ڕووحیان شاد.
شه‌هید قادر شه‌ریفی هه‌رگیز نه‌مر بۆ گێرامه‌وه که ئه‌من دوای ئه‌و ڕووداوه تاڵه هه‌وڵم دا حه‌سه‌ن سه‌کر بگرم و به سزای تاوانه‌که‌ی خۆی بگه‌یێنم، به‌ڵام به داخه‌وه خۆی حه‌شار دا و دوایه‌ش ئاوایی به جێ هێشت، له درێژه‌ی قسه‌کانی دا شه‌هید قادر شه‌ریف باسی ئهوهی کرد که دوای لێکۆلینه‌وه و به دوا داچوون، ئه‌و مه‌سه‌له‌یه‌مان ئاوا بۆ ڕوون بۆوه که، ئه‌م پیلانه زۆر پێشتر دارێژراوه و بۆ ئه‌م کاره‌ش حه‌سه‌ن سه‌کر دیاری کراوه که ئه‌وان ده‌رمان خواردوو بکات، هه‌ر بۆیه حه‌سه‌ن سه‌کر ده‌رمانه‌که ده‌داته ده‌ستی خێزانی که بۆیان له چا بکات و ژنه‌که‌ش ئه‌م کاره‌ی کردووه، دوای خواردنه‌وه‌ی چا به‌ره‌به‌ره هه‌ر سێ پێشمه‌رگه‌که به داخه‌وه هۆشی خۆیان له ده‌ست ده‌ده‌ن و ئهوهی لهو ساته دا بیری لێ ناکه‌نه‌وه دوژمن و سیخوره‌کانی سه‌ر به ڕێژیم بووه و بێ مه‌ترسی له ماڵی حه‌سه‌ن سه‌کر ده‌مێننه‌وه.
پ: شه‌هید مه‌لا ئاوره‌ت چۆن ناسی و له کوێ و چ ساڵێک؟
و: وێرای بوونی خزمایه‌تی ده‌گه‌ڵ بنه‌ماڵه‌ی ئێمه ئه‌من دوو جار چاوم به مه‌لا ئاواره که‌وتووه له چوارچێوه‌ی ڕێنوێنی و کاری حیزبی دا.
یه‌که‌م جار له گوندی قه‌له‌ڕه‌شێ له (شاخی مرادی) به‌رامبه‌ر به گوندی قه‌له‌ڕه‌شێ، ده‌گه‌ڵ مه‌ولوودی حاجی مه‌لای قه‌له‌ڕه‌شێ، ڕه‌سووڵ شێخه‌پووری، ئه‌حمه‌دی مه‌ولانی و عه‌وڵای محه‌ممه‌دپه‌نا کوڕی ئه‌مه‌ر پاشای قه‌له‌ڕه‌شێ، له هاوینی ساڵی 1344ی هه‌تاویی دا.
دووهه‌م جار له گوندی بێژوێی ناوچه‌ی ئالانی سه‌رده‌شت، ئه‌و کات له گه‌ڵ مه‌لا سابیری گوڵینه‌ی، مه‌لا ساڵحی ماره‌غانی، مه‌لا محه‌ممه‌د دولکه‌یی، له‌وێ ده‌رسم ده‌خوێند و له گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا له ئالان خزمی زۆرمان هه‌ن و زۆرجار سه‌ردانی خزمانمان ده‌کرد و به تایبه‌ت بۆ لای ماڵی مه‌لا ئه‌بووبه‌کری شه‌ریعه‌ت په‌نا، هه‌ر له ماڵی ئه‌و به‌رێزه که بۆ خۆی ئه‌ندامی حیزب بوو، چاوم به شه‌هید مه‌لا ئاواره که‌وت، مامۆستا ئاواره کادری به‌وه‌ج و لێوه‌شاوه‌ی حیزب له سه‌ر زوڵم و زۆری ڕێژیم و ده‌ره‌به‌گه‌کان به وردی قسه‌ی بۆ کردین، مامۆستا ئاواره له کاتی قسه کردن دا زۆر هێدی و له سه‌رخۆ بوو، به وشه‌ی جوان و پاراوی کوردی سه‌ری قسه‌کانی ده‌کرده‌وه و تا کۆتایی باسه‌که‌ی به سه‌دان وشه‌ی ڕه‌سه‌نی کوردی لێ فێر ده‌بووی، به‌شێک له قسه‌کانی باس له سه‌ر ئه‌رکی مه‌لا و فه‌قێ‌کان و مامۆستای قوتابخانه‌کان بوو، ڕۆڵی ئه‌وانی له وشیار کردنه‌وه‌ی دانیشتوانی کوردستان به گرینگ ده‌زانی و به تایبه‌ت له گه‌ڵ فه‌قێ‌کان زۆر نێزیک بوو، به دائیم ده‌یگووت که ده‌بێ به حوکمی ئه‌وه که له گه‌ڵ گوندنشینه‌کان زۆر تێکه‌ڵن و له هه‌مان کاتدا دانیشتوانی گونده‌کان بڕوایان به ئێوه هه‌یه، ده‌بێ ئه‌رکی ڕوون کردنه‌وه‌ی ئه‌وان وه‌ئه‌ستۆ بگرن و له گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا ده‌بێ له هه‌موو کاتێک دا گیانی گوندنشینه‌کان بپارێزن ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر به فه‌وتانی خۆشتان ته‌واو بێت.
له سه‌ریه‌ک ئه‌و شه‌وه مه‌سه‌له‌ی نهێنی‌کاری ئه‌ساسی ته‌بلیغی شه‌هید مه‌لا ئاواره بوو، له کۆتایی دا به ڕێزه‌وه ناوی هه‌مووانی هێنا و گووتی ده‌بێ هاوکاری یه‌کتر بکه‌ن، مه‌لا ساڵحی پێ ناساندین و داوای لێکردین که ئه‌گه‌ر مه‌لا ساڵح ڕاسپه‌رده‌یه‌کی پێدان به ئه‌مانه‌ته‌وه جێ‌به‌جێی بکه‌ین، وا دیار بوو پێشتر مه‌لا ساڵحی دیت بوو، جا له کوێ نازانم؟
له ساڵی 1358 دا مه‌لا ئه‌بووبه‌کر گووتی که مه‌لا ئاواره ده‌زگایه‌کی”تایپ” نووسینی له لای من دا نابوو، ئه‌م تایپه مام جه‌لال بۆ مه‌لا ئاواره‌ی نارد بوو، ناوبراو گووتی پاش ساڵێک مه‌لا ئاواره هات و تایپه‌که‌ی له گه‌ڵ خۆی برد و ڕۆیشت … به‌ڵام زۆر دوای ئه‌و مه‌سه‌له‌یه مه‌لا ئه‌بووبه‌کر له لایه‌ن ساواکه‌وه گیرا، ماوه‌ی چه‌ند ساڵێک له زیندان دا بوو. (ڕووحی ئه‌و نه‌مره‌ش شاد)
پ: گیرانی شه‌هید مه‌لا ئاواره، چۆن ڕه‌نگدانه‌وه و کاریگه‌ری‌‌یه‌کی له سه‌ر خه‌ڵک و تێکۆشه‌ران هه‌بوو؟
و: شتێکی ئاسایی‌یه، سه‌رکرده‌یه‌ک ئه‌گه‌ر شه‌هید ده‌بێ ویا خود ده‌گیرێ کاریگه‌ری تایبه‌ت بو خۆی له دوا به جێ ده‌مێنن، به بۆچوونی خۆم ئه‌وه دوو به‌شه:
یه‌که‌م، به نه‌مانی هه‌ر سه‌رکرده‌یێک، بۆ ماوه‌یه‌ک تێکۆشه‌رانی له مه‌یدانی تێکۆشان دا بێ مامۆستا ده‌مێننه‌وه، ناوه‌ندی ڕێنوێنی و سه‌رکردایه‌تی لاواز ده‌بێ و خه‌ڵکێش بێ هیوا ده‌بن و دوژمن مه‌عنه‌وییاتی ده‌چێته سه‌ر و هارتر و دڕتر ده‌بێ، بۆ نموونه له کاتی گیرانی “مه‌لا ئاواره” دا.
دووهه‌م، ڕق و بێزاری تێکۆشه‌ران و بڕوای تۆڵه ئه‌ستاندنه‌وه به هێزتر ده‌بێ و هه‌وڵ ده‌ده‌ن که به زووترین کات جێگا و بۆشایی ئه‌و سه‌ر کرده‌یه پڕ بکه‌نه‌وه و به دوژمن بڵێن که ئه‌گه‌ر سه‌رکرده‌یه‌کی وه‌ک مه‌لا ئاواره شه‌هید ده‌بێ ده‌یان و سه‌دان ئاواره‌ی دیکه هه‌ن که جێگای پڕ بکه‌نه‌وه، بۆ سه‌لماندنی ئه‌و قسه‌یه‌ش مێژوو نیشانی داوه بۆ نموونه دوای گیرانی مه‌لا ئاواره، چه‌ندین عه‌مه‌لیات و چالاکی به ناوبانگ له ناوچه‌کانی سه‌رده‌شت و مه‌هاباد به‌ڕێوه چوون که به‌رچاوترینیان شه‌ره‌کانی گوندی سه‌رشیو و شه‌ری قالوێ و شه‌ری هۆمل بوون. ده‌سته‌یه‌ک پێشمه‌رگه‌ی 25 که‌سی له هۆملی ناوچه‌ی ئالانی سه‌رده‌شت له به‌رامبه‌ر 500 که‌س له هێزه‌کانی پێک هاتوو له ئه‌رته‌ش و جاش و سیخوری حکوومه‌تی زاڵمی په‌هله‌وی به فه‌رمانده‌هی خۆفرۆشانی وه‌ک چیچۆ و سه‌روان مه‌حموودی شه‌ریان کرد و 16 کاتژمێر گیان فیداییان له خۆیان نیشان دا و که‌لاکی 49 که‌س له به‌کرێگیراوانیان خسته سه‌ر عه‌رز، له‌م شه‌ره قورسه دا ته‌نیا پێشمه‌رگه‌یه‌ک به ناوی عه‌وڵای حه‌مه گۆزه‌ڵه‌ی ناسراو به “سه‌لیم” خه‌ڵکی گوندی وه‌ڵیو به پرینچکی تاشه به‌ردێک چاوێکی بریندار بوو و دوایه‌ش به داخه‌وه چاوی له ده‌ست دا، ناوبراو ساڵی 1358 له شه‌ڕێکی قاره‌مانانه دا له ناو شاری سه‌رده‌شت چوو ناو ڕیزی شه‌هیدانی گه‌ل، که وابوو ڕاسته مه‌لا ئاواره گیرا و شه‌هید کرا، داخی گه‌وره‌ی له سه‌ر دڵی هه‌موو لایه‌ک دانا به‌ڵام شۆڕش و ئامانجه‌کانی مه‌لا ئاواره نه‌مردن و پاش شه‌هید مه‌لا ئاواره‌ش به ده‌یان و سه‌دان که‌س لهو ناوچه‌یه بوونه پێشمه‌رگه و یا له ڕیزه‌کانی ته‌شکیلاتی دا کاری شۆرشیان به‌ڕێوه ده‌برد و به خوێنی خۆیان مان و که‌رامه‌تی کوردیان پارستووه.
پ: سه‌باره‌ت به شێعر و نووسینه‌کانی مه‌لا ئاواره
و: سه‌ره‌تا به‌شێک له شێعره‌کانی ئاوره‌م له حوجره‌ی فه‌قێ‌یان گوێ لێ ببوو، و دوایه‌ش به‌شێکی دیکه‌ی شێعره‌کانی که له کاتی مانه‌وه‌ی دا له ژێر دار و لێره‌واره‌کانی کوردستان دا نووسیبوونی به گوێمان گه‌یشتن، به داخه‌وه ئێستا هیچ شێعرێکی مه‌لا ئاواره‌م له به‌ر ده‌ست دانییه، به‌ڵام شێعره‌کانی مه‌لا ئاواره ڕووحیان وه‌به‌ر مرۆڤی نیوه‌گیان دێنایه‌وه، شێعره‌کانی نیشتمان په‌روه‌رانه‌ن و ئه‌و کات ماڵه‌وماڵ ده‌گه‌ڕان و وێردی سه‌ر زمانی گشت چین‌وتوێژه‌کانی کۆمه‌ڵ بوون، دوای شه‌هید بوونی مه‌لا ئاواره، زۆربه‌ی شێعره‌کانی له لایه‌ن پێشمه‌رگه‌یه‌کی ئه‌و کات به ناوی عه‌بدوڵڵای مینای خه‌ڵکی بێژوێ بوو.
پ: پێت خۆشه له دوایین وته‌ت دا چ بڵێی؟
و: له کۆتایی دا سڵاو ده‌نێرم بۆ گیانی شه‌هید مه‌لا ئاواره و دوو پێشمه‌رگه‌ی هاوڕیی و هه‌روه‌ها هه‌موو شه‌هیدانی ساڵانی 46 ، 47ی هه‌تاویی و تێکرای تێکۆشه‌ران و ماندوو نه‌ناسانی ئه‌و کات و ئێستای گه‌له‌که‌مان و سوپاسی جه‌نابت ده‌که‌م و هیوادارم که له کاره‌کانت دا سه‌رکه‌وتووبی.
منیش سوپاست ده‌که‌م.
تایبەت بە ٣٨ ساڵەی شەهیدبوونی مەلا ئاوارە