قوتابخانه. مامۆستا شەریف حوسێن‌پەناهی
——————————
(1)
پاش ئەوەی که خۆر هەڵدێ
پـڕشـنگ ئەخـاتـه سـەر دێ
خوێـنــدەواران دێنــه دەر
ڕێی مەکتەب دەگرنه بەر
له نێو كۆمەڵەی ماڵان
بۆ خوێنـدنی منـداڵان
ماڵێکی زۆر وێـرانه
کـراوەته قوتابخانه
کاکی مودیر* بەیانی
بەر لـه خوێنـدەوارانی
ئەڕوات و لەو بەر دەرگا
ماوەیێ هـات‌وچۆ دەکـا
ڕەوشتی کاکی مودیر
لاوی ژیـر و ڕۆشـن‌بیـر
له نێو دڵی خەڵکی دێ
به جوانی گرتوویه جێ
یاری هـەژارەکـانه
هیوای نەدارەکانه
لاوێکی چاک و ڕووخۆش
کوردی‌وێژ و کـوردی‌پۆش
بەڕاسـتی خەڵکی ئەوێ
گیان‌یان بۆ مودیر ئەوێ…
(2)
ماوەیێ تر مەکتەبی دێ
گەرم ئەبێ به سروودێ
له پەنجەرەی پورتووکاو
تیشکی خۆر ئەداته ناو
مامۆستا وەكوو جاران
ئەڵێ به خوێندەواران:
“دیسان ڕۆژی شەمەیه
کـاتــی پرســیـنـەوەیـه
«وریا»! تۆ هەسته سەر پێ
دەرســی پێـشــووم بـۆ بڵێ
«ئا» وێنـەی چی؟ «ب» وەک چی؟
«ت» وێنەی چی؟ «پ» وەک چی؟
له «ئەلف»ەوه تاکوو «ی»ێ
هـەرچـی دەیـزانـی بـیـڵێ”
«وریا» بیر ئەکاتەوه
وەڵامـی ئەداتـەوه:
“«ئا» وێنەی: ئاواره
ئاواتـی ئەو هـەژاره
«ب» وەکوو: برسیەتی
«پ» وێنەی: پێ پەتی
«ت» وەکوو: تاڵی ژین
تاریـکی و تێ‌کۆشـین
کاتێ شتێ نازانێ
بۆ منداڵان ئەڕوانێ
«نوون» به وێنـەی: نـەدار
«هـ» بەچەشنی: هەژار”
(3)
كاكی مودیر هەڵ‌دەستێ
بەرامبـەریـان دەوەســتـێ
ئەڵێ: “بەسـیەتی ئیتر!
دەس كەینه باسێكی تر
هـەتا من له بیـرم بـێ؛
ئەم وشانه ئەگوترێ…
تاکەی دەرسی دڵ‌تەنگی؟!
تاکەی دەرد و بێ‌دەنـگی؟!”
***
ئیتـر لایان بەیـن له بیـر
روو کەینه ڕا و تەكبیر…
منــداڵـەکـان مـات ئەبــن
دەرسی تازه گوێ دەگرن
بێ‌دەنـگی قوتابخانه
پـڕ دەبێ لەم وشانه:
“«ئا» وێنەی: ئازادی
ئاڵای ئاوات و شادی
«ب» وەکــوو: بـیــرەوەر
«ت» وێنەی: تێ‌کۆشەر
«س» وەکوو: سـەربەسـتی
سەر و سێ‌داره و سستی”
منداڵ به یەک دەنگەوه
دەڵێـن به ئاهـەنـگـەوه:
“«خ» به وێنـەی خـەبـات
خوێندن و خوێن و خەڵات
«کاف» وێنەی: کوردستان
کورد و کۆمەڵ و کوێستان”
***
ماوەیێ بـەر لــه نـیـــوەڕۆ
دوایی دێ دەرسی ئەمڕۆ
ئێـــواره، مـنـــداڵـەکـان
له نێو باخ و له سەر بان
دەرسـی تازه دەخوێنـن
به خەڵکی رادەگەیەنن:
“«ی» وەکوو: یەکیەتی
یەک‌گـرتـن و یارمـەتی”
(4)
ڕۆژی شـەمەی داهاتوو
ئەو دەرسەیان لەبەر بوو
بـەڵام تاکــوو خـۆراوا
بەو گەرمای خۆرەتاوا
له ڕێی شارا وەستابوون
چاوەڕێی مامۆسـتا بوون
تینی خۆر و خەمباری
پرسـین و چاوەنـواڕی
“مامۆستامان وا له کوێ؟
بـۆچـی نـایـەتــەوه دێ؟”
پێش ئەوەی تاریک دابێ
هەواڵێ کەوتـه نێـو دێ؛
“مامۆسـتـای قوتابخـانه
کەوتووەته بەندیخانه…”
(5)
ماوەی حەفتەیێ دەگوزەرێ
نـابــــێ لـەوی خـەبـــەرێ
بەڵام خوێندەوارەکان
هەر له قوتابخانه دان
دەنگی بەرزی دەرسی جوان
ئــەڕوا بـــەرەو ئــاســــمـان؛
“«ب» وێنەی: بێگانه
برین و بەندیخانه…”
چاویان وا به رێگەوه
مامۆسـتایان بێتەوه
(6)
ڕۆژی هـەوەڵـی زســتان
که سەرما هاته کوێستان
کەسێ هەواڵێ دێنێ
دڵـی دێ ئەلـەرزێنــێ؛
“چەن لاوێکی ڕۆشن‌بیر
به هاوڕێی کاکی مودیـر
ئـەو ڕۆژه تـاریـک و ڕوون
له سێ‌داره درابوون…”
ئیتـر ئـەو مـنـداڵانـه
جێی دێڵن قوتابخانه
کـاتـێ ئـەڕۆن بـه دڵ‌تـەنــگ
چاو به فرمێسک و بێ‌دەنگ
خوێندەوارێ کش و مات
سـەرنجی دیـوار ئـەدات
فرمێسـكی پـڕ له گـرێ
دێت و بەر چاوی دەگرێ
له بان تەختەی سەر دیوار
خـــەتــێ مـابــوو یـادگــار
دڵی نەدەهات کەسـێ
شتی لەسەر بنوسێ؛
“«ی» وەکوو: یەکیەتی
یـەک‌گـرتـن و یارمـەتی
«ئـا» وێنـەی: ئـازادی
ئاڵای ئاوات و شادی”
***
——-
* له دێهاتی ناوچەی كوردەواری ئێرانا، به مامۆستای قوتابخانه دەڵێن «مودیر».
————————————
مامۆستا شەریف حوسێن‌پەناهی
له دەفتەری شێعری ملوانكەی شین