“بەهێزکردنی ناوەندی هاوکاری حیزبە سیاسییەکانی کورد لە کوردستانی ئێران: ستراتیژی یەکگرتوویی نەتەوەیی”
“بەهێزکردنی ناوەندی هاوکاری حیزبە سیاسییەکانی کورد لە کوردستانی ئێران: ستراتیژی یەکگرتوویی نەتەوەیی” لە چوارچێوەی تازەکردنەوەدا ناوەندی هاوکاری!
حەسەن قارەمانی
سیاسەتی دروست و یەکپارچەی ناوەندی هاوکاری لە هەموو شتێک گرنگترە بۆ دڵنیابوون لەوەی کە ئەرک و ئامانجەکانی دەگەنە بەرزترین پلەی کارایی و پەیوەندیدار. پێداچوونەوەی هەمەلایەنە بە ناوەندی هاوکاری پێویستە بۆ گونجاندنی پێکهاتە و پرۆسەکانی لەگەڵ پێداویستییەکانی ئەمڕۆ و بەرەنگاربوونەوەی وەڵامی ئاڵنگارییەکانی ئەمڕۆ بداتەوە کە ڕەنگە لە ناوخۆ و دەرەوە سەرهەڵبدەن.
یەکەم: دیموکراتیزەکردنی ناوەندی هاوکاری لایەنێکی ناوەندی زیادکردنی نوێنەرایەتی و گشتگیرییە. بەشداریکردنی لایەنەکانی تر و لایەنە پەیوەندیدارەکان بنکەیەکی فراوانتر لە دیدگا و ئەزموونەکان دروست دەکات، کە دەتوانێت بڕیاردان دەوڵەمەند بکات و توانای سەنتەرەکە زیاد بکات بۆ بەرەنگاربوونەوەی ئاستەنگە جیاوازەکان. بە دروستکردنی پرۆسەیەکی دیموکراسیتر، دەتوانرێت دڵنیابین لەوەی کە ناوەندی هاوکاری نوێنەرایەتی و خزمەتکردنی جۆراوجۆری بەرژەوەندی و پێداویستییەکان دەکات.
کێشە ناوخۆییەکان نابێت ببێتە بەربەست لەبەردەم بەردەوامی گەشەسەندنی ناوەندی هاوکاری. بە پێچەوانەوە دەبێ وەک دەرفەتێک بۆ دەستنیشانکردن و چارەسەرکردنی هەر ئاستەنگێک لە بەردەم هاوکارییەکی کاریگەردا سەیر بکرێت. بە چارەسەرکردنی کێشە ناوخۆییەکان بە شێوەیەکی بنیاتنەر، دەتوانرێت ناوەندی هاوکاری بەهێزتر بکرێت و بناغەیەکی بەهێزتر بۆ چالاکییەکانی داهاتووی دروست بکات. گرنگە گفتوگۆیەکی شەفاف و گشتگیر لەناو ناوەنددا دابمەزرێت بۆ هاندانی کراوەیی و بەڕێوەبردنی کاریگەرانەی هەر ناکۆکییەک.
بۆ ئەوەی ڕۆڵی ناوەندی هاوکاری زیاتر بەهێز بکرێت، پێویستە ڕەچاوی دروستکردنی سەکۆیەکی بەهێزتر بۆ چالاکییەکانی بکرێت. ئەمەش لەوانەیە بریتی بێت لە پەرەپێدانی ڕێنمایی و پرۆتۆکۆڵی ڕوون بۆ هاوکاری، پێناسەکردنی ئامانج و ئەرکی تایبەت، و دامەزراندنی میکانیزم بۆ هەڵسەنگاندن و باشترکردنی ئەدای سەنتەرەکە بە تێپەڕبوونی کات. پلاتفۆرمێکی بەهێز بەشدار دەبێت لە زیادکردنی سەقامگیری و یەکدەنگی لەناو سەنتەری هاوکاریدا.
بە پاراستنی سیاسەتێکی دروست و یەکسان، ناوەندی هاوکاری دەتوانێت بە هێز و گونجاندنەوە ڕووبەڕووی ئاڵنگارییەکانی ئەمڕۆ ببێتەوە کە ڕەنگە لە ناوخۆ یان دەرەوە سەرهەڵبدەن. بە دروستکردنی سەکۆیەک بۆ بەشداریکردن و پەیوەندی کراوە و لێپرسینەوەیە کە ناوەندی هاوکاری دەتوانێت وەک کاتالیستێک بۆ پێشکەوتن و هاوکاری بمێنێتەوە.
بۆ جێبەجێکردنی ئەم گۆڕانکاریانە بە سەرکەوتوویی، دەبێت ئیرادە و پابەندبوونێکی بەکۆمەڵ لەلایەن هەموو لایەنە پەیوەندیدارەکانەوە لەناو سەنتەری هاوکاریدا هەبێت. پێویستی بە تێگەیشتنێکی هاوبەش هەیە لە گرنگی ئەم پێشکەوتنانە و پابەندبوون بە کارکردنی پێکەوەیی بۆ بەهێزکردنی ناوەندەکە و کاریگەرییەکانی. پرۆسەیەکی گشتگیر و شەفاف بۆ داڕشتن و جێبەجێکردنی سیاسەتە نوێیەکان پێویست دەبێت بۆ بنیاتنانی دیدێکی هاوبەش و بناغەیەکی بەهێزتر بۆ داهاتووی سەنتەری هاوکاری.
چاودێری وردی جێبەجێکردن و هەڵسەنگاندنی بەردەوام دڵنیای دەدات لەوەی کە سیاسەتەکە وەک ئامرازێکی بژاردە و کاریگەر دەمێنێتەوە بۆ سەرکەوتنی ناوەندی هاوکاری.
بۆ بەدیهێنانی ئەم دیدە، زۆر گرنگە لایەنە سیاسییەکان یەکبگرن. نەتەوە ئێمەی لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان یەکگرتووە و چاوەڕێی ئەوە دەکات سەرکردە سیاسییەکان و نوێنەرانی ئەو یەکگرتووییە بەرجەستە بکەن. زەمینەیەکی هاوبەش کە لەسەر لێکتێگەیشتن، دڵسۆزی، نیشتمانپەروەری و ناسیۆنالیزم بنیات نراوە، کلیلی یەکخستنی گەلەکەمان و پتەوکردنی پێگەی خۆی لە بەرامبەر کۆماری ئیسلامیدایە.
پێویستە دان بەوەدا بنێین کە لە دونیای ئەمڕۆدا دەسەڵات فاکتەری یەکلاکەرەوەیە. بۆیە کاتی ئەوە هاتووە لە ناکۆکی سیاسی حزبی و ئەندامێتی تێپەڕین. ئێمە لەبەردەم ساتێکداین کە پێویستە لە شکستەکانی ڕابردوو فێربین و سیاسەتەکانمان هەڵسەنگێنین و خاڵە لاوازەکانمان دەستنیشان بکەین. قۆناغی بیناسازی ئێستایە، پێویستی بە پردێکی بەهێزی ئیمان و لێکتێگەیشتن هەیە بۆ کۆمەڵگا.
پڕۆژەی ئێستا بۆ پتەوکردنی هاوکاریی نێوان لایەنە سیاسییە کوردییەکان لە کوردستانی ئێران دەرفەتێکە بۆ بەدیهێنانی ئەو دیدە. حیزبەکان بە ڕێککەوتن لەسەر ئامانجە هاوبەشەکان و ستراتیژێکی هەمەلایەنە دەتوانن ناوەندی هاوکاری بەهێز و یەکگرتوو بۆ بەرەنگاربوونەوەی ئەو ئاڵنگارییەکانی کۆماری ئیسلامی دروست بکەن. کاتی ئەوە هاتووە نەتەوە و نیشتمان بخەینە پێشەوە و ئەو چەمکانە بکەینە بناغەیەک بۆ یەکڕیزی و هێزمان.
لە دیمەنە سیاسییە ئاڵۆزەکەی ئەمڕۆدا زۆر گرنگە وەک هێزێکی یەکگرتوو مامەڵە بکەین بۆ ئەوەی دەنگمان ببیسترێت و کاریگەری لەسەر گۆڕانکاری هەبێت. ئیتر کاتی دابەشبوونی سیاسی حزبی و ململانێی ناوخۆیی نەماوە. بەڵکو ستراتیژییەکی یەکگرتوو پێویستە بۆ دەستەبەرکردنی بەرژەوەندی میللەت و پاراستنی مافی هاووڵاتیانمان.
ئەم کاتە گرینگە پێویستی بە لێکتێگەیشتنی یەکتر و ئیرادەیەکی دڵسۆزانە لە لایەن هەموو لایەنە سیاسییەکانەوە هەیە بۆ یەکگرتن و یەک دەنگ هەڵسوکەوت. پردێک کە لە ئیمان و تێگەیشتن لە کۆمەڵگا دروستکراوە، دەبێتە بناغەیەکی تۆکمە بۆ ئەم هاوکارییە. بە دروستکردنی گرێبەستێکی کۆمەڵایەتی هاوبەشە کە دەتوانین داهاتوویەک لە قاڵب بدەین کە نەتەوەکەمان لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان بتوانێت گەشە بکات.
ئەم پڕۆژەیە تەنها دەرفەتێک نییە بەڵکو پێویستییەکە بۆ بەهێزکردنی دەنگ و پێگەی میللەتەکەمان. بە یەکگرتوویی مامەڵەکردن، دەتوانین بەسەر ئەو تەحەددایانەی کە ڕووبەڕوومان دەبێتەوە تێپەڕێنین و داهاتوویەک دروست بکەین کە ناسنامە و مافەکانمان ڕێزیان لێ بگیرێت و بپارێزرێت. کاتی ئەوە هاتووە یەکڕیزی بن بۆ بنیاتنانی ئایندەیەکی بەهێزتر و پتەوتر بۆ گەلەکەمان لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان.
ناوچەکە بە ناسەقامگیری سیاسی و مێژوویەکی دوور و درێژی فرەچەشنی نەتەوەیی و کولتووری تایبەتمەندە، کە چوارچێوەیەکی دینامیکی بۆ چالاکییە سیاسییەکان دروست دەکات. پێویستە ناوەندی هاوکاری لەم خاڵانەدا بەدواداچوونی بۆ بکرێت.
١ – ئامانج
ئامانجی گشتیی ناوەندی هاوکاریکە دەستپێکردنی وەڵامێکی ستراتیجی و بنیاتنەرە بۆ واقیعی سیاسی ئاڵۆزی کوردستانی ئێران بە پەیوەستبوون بە هێزەکانی لایەنە سیاسییە کوردییەکان. ناوەندی هاوکاری کە بە پێناسەکردنی ئامانج وەک داڕشتنی پلانێکی هەمەلایەنە و بەرنامەیەکی هاوبەش، هەوڵ دەدات بۆ دروستکردنی ناوەندیکی یەکگرتوو بۆ بەهێزکردنی هاوکاری بەشداربووانی حیزبی کوردی. ئامانجی هاوبەش بریتییە لە زیادکردنی کاریگەریی ڕووبەڕووبوونەوەیان لەگەڵ کۆماری ئیسلامی، ئەمەش بە واتای داڕشتنی ستراتیژی و ڕێنماییە سیاسییەکان کە بتوانن بەرەوڕووی ئاستەنگەکانی بەردەم ناوچەکە ببنەوە. پرۆژەکە بە دروستکردنی چوارچێوەیەکی یەکگرتوو و پابەندکەر بۆ هاوکاری، نەک هەر هیوادارە نفوزی دەستەجەمعی حیزبەکان زیاتر بکات، بەڵکو سەکۆیەکی هاوبەش بۆ چارەسەرکردنی پرسە سیاسی، فەرهەنگی و ئابوورییەکان کە کاریگەرییان لەسەر کوردەکانی کوردستانی ئێران هەیە، دابین بکات. ئامانجی پڕۆژەکە لە بەرژەوەندی تاکەکەسی تێدەپەڕێت و دیدێکی گشتی بۆ گۆڕانکاری و گەشەپێدان بۆ ناوچەکە بەرەوپێش دەبات.
داڕشتنی ئامانجی ڕوون و پێوانەکراو بۆ پڕۆژەکە، بۆ نموونە دروستکردنی ستراتیژییەکی سیاسی یەکگرتوو و دانانی میکانیزم بۆ هاوکاری بەردەوام. پڕۆژەکە ئامانجی ڕوون و پێوانەکراو داناوە بۆ ئەوەی وردبینی و پێشکەوتن لە هەوڵی بەهێزکردنی هاوکاری نێوان لایەنە سیاسییە کوردییەکان لە کوردستانی ئێراندا بپێورێت. ئامانجێکی سەرەکی بریتییە لە داڕشتن و جێبەجێکردنی ستراتیژییەکی سیاسی یەکگرتوو کە بتوانێت وەک سەکۆیەکی هاوبەش بۆ هەموو لایەنە بەشداربووەکان بێت. ناوەندی هاوکاری بەم کارە هەوڵدەدات ئاراستەیەکی یەکگرتوو دروست بکات کە بتوانێت بنەمایەک بۆ کردەوەی سیاسی کاریگەرتر و بەڕێوەبردنی ئاستەنگەکانی بەردەم کۆماری ئیسلامی پێکبهێنێت.
ئامانجە زیادەکان بریتین لە دانانی میکانیزم بۆ هاوکاری بەردەوامی نێوان لایەنە کوردییەکان. ئەمە ڕەنگە کۆبوونەوەی بەردەوام، گروپی کاری هاوبەش و پێکهاتەی پەیوەندی کراوە بۆ پێشخستنی هاوبەشکردنی زانیاری و پلاندانانی ستراتیژی لەخۆبگرێت. ناوەندی هاوکاری بە دانانی ئامانجی ڕوون و پێوانەکراو، نەک تەنها هەوڵدەدات پلاتفۆرمێکی هاوبەش دروست بکات، بەڵکو دڵنیابێت لەوەی کە ئەم هاوکارییە بەردەوام و گونجاوە بە تێپەڕبوونی کات. ئەم ئامانجانە وەکو پۆستی ڕێنمایی بۆ هەڵسەنگاندنی پێشکەوتن و کاریگەریی پڕۆژەکە لە کاتی جێبەجێکردندا دەبن.
کۆمەڵگەی مەدەنی گروپێکی دیکەی ئامانجی گرینگە بۆ پڕۆژەکە ناوەندی هاوکاری. پرۆژەکە بە بەشداریکردنی ڕێکخراوە ناحکومییەکان و بزووتنەوەکانی بنەڕەتی و ئەکتەرە کۆمەڵایەتییەکانی دیکە، ئامانجی دروستکردنی لێکتێگەیشتن و پشتیوانییەکی فراوانترە بۆ دەستپێشخەرییە سیاسییە هاوبەشەکە. پرۆژەکە بە تێکەڵکردنی کۆمەڵگای مەدەنی لە پرۆسەکەدا دەتوانێت شەرعیەتی خۆی بەهێزتر بکات و پابەندبوونی خۆی بە پرسە فراوانەکانی کۆمەڵگا قووڵتر بکاتەوە.
ناوەندی هاوکاری بە بەشداریکردنی ڕاستەوخۆ و ئاگادارکردنەوەی کۆمەڵگا هەوڵدەدات بنەمایەک بۆ لێکتێگەیشتن و پشتیوانی لە گۆڕانکارییە سیاسییەکان دروست بکات. ئامانج لێی پێدانی دەنگە بە دانیشتوانی کورد و دەرفەتی کاریگەری لەسەر پێشهاتە سیاسییەکان بۆ باشتر دابینکردنی پێداویستی و چاوەڕوانییەکانیان. بە دەستنیشانکردن و چارەسەرکردنی ئەم گروپە ئامانجدارانە، پڕۆژەکە پلانی هەیە بنەمایەکی فراوان و بەردەوام بۆ کارەکانی دروست بکات.
٢– چوارچێوەی یاسایی و ڕێکخراوەیی:
شیکردنەوە و گفتوگۆکردن لەسەر ئەو بەشە یان یاسایە تایبەتەی کە بنەمای هاوکاری سیاسی نێوان لایەنە کوردییەکان دابین دەکات. ئەو بەش یان یاسایە تایبەتەی کە بنەمای هاوکاریی سیاسی نێوان لایەنە کوردییەکان لە کوردستانی ئێران پێکدەهێنێت، گرنگییەکی ناوەندی هەیە بۆ سەرکەوتن و شەرعیەتی پڕۆژەکە. شیکردنەوە و باسکردنی وردی ئەم بڕگەیە زۆر گرنگ دەبێت بۆ تێگەیشتن لەو پێشمەرجە یاسایی و سنووردارکردنانەی کە ڕەنگە کاریگەرییان لەسەر هاوکارییەکە هەبێت.
لە کوردستانی ئێراندا، ئەم بڕگەیە دەکرێت بەشێک بێت لە دەستوور یان یاسایەکی دیکەی پەیوەندیدار کە دەسەڵات و مافی لایەنە سیاسییەکان ڕێکدەخات. گفتوگۆکە تیشک دەخاتە سەر مەودای هاوکاری ڕێگەپێدراو، سنووردارکردنی ئەگەری و دەرفەتەکانی بەشداریکردنی سیاسی. هەروەها گرنگە لێکۆڵینەوە لەوە بکرێت کە ئەم بەشە لە ڕابردوودا چۆن لێکدراوەتەوە و جێبەجێ کراوە، و ئایا هیچ پێشینەیەکی یاسایی هەیە کە ڕەنگە کاریگەری لەسەر ستراتیژی پڕۆژەکە هەبێت.
لە ڕێگەی شیکردنەوە و باسکردنی وردی بنەمای یاسایی بۆ هاوکاری سیاسی، پڕۆژەکە دەتوانێت چالاکییەکانی لە چوارچێوەی یاسادانان دابڕێژێت و توانای کاریگەری لەسەر گۆڕانکارییە ئەرێنییەکان زیاد بکات. هەروەها ئەمەش بنەمایەکی سەقامگیر بۆ هاوکاری نێوان لایەنە کوردییەکان دابین دەکات و شەرعیەتیان لە پێوەندی لەگەڵ یاساکانی هەنووکەدا زیاد دەکات.
هەڵسەنگاندن و پێشنیارکردنی پێکهاتەی ڕێکخراوەیی گونجاو بۆ هاوکارییەکە، بۆ نموونە لیژنەیەکی هاوکاری گشتی. هەڵسەنگاندن و پێشنیاری پێکهاتە تەشکیلاتیەکان پێکهاتەیەکی چارەنووسسازە بۆ دروستکردنی هاوکاری کاریگەر و بەردەوام لە نێوان لایەنە سیاسییە کوردییەکان لە کوردستانی ئێران. شیکارییەکی ورد بۆ بەربەست و دەرفەتە ڕێکخراوەییەکانی ئێستا بنەمای پێشنیارەکان بۆ پێکهاتەکان پێکدەهێنێت کە دەتوانن پرۆسەیەکی هاوکاری نەرمتر ئاسانتر بکەن.
لیژنەی هاوکاری گشتی پێشنیارێکی کۆنکرێتییە کە دەتوانێت وەک گرێیەکی ناوەندی بۆ پەیوەندیکردن و بڕیاردان کار بکات. ئەم لیژنەیە لەوانەیە لە نوێنەرانی هەر لایەنێکی بەشداربوو پێکبێت و وەک سەکۆیەک بۆ گفتوگۆ و پلاندانانی ستراتیژی و هەماهەنگی بێت.
هەروەها گرنگە ڕەچاوی پێکهاتەیەکی نەرم و نیان و گشتگیر بکرێت کە دیالۆگی کراوە و بەشداری هەموو لایەنەکان بەرەوپێش ببات. دەتوانرێت گروپی کار و لیژنەی لاوەکی پێکبهێنرێت بۆ ئەوەی گرنگی بە بوارە تایبەتەکانی هاوکاری بدەن، وەک ستراتیژی سیاسەت، پەیوەندی و جێبەجێکردنی پلانی سیاسەتی هاوبەش.
٣– پەرەپێدانی پلانی سیاسی هاوبەش:
میتۆدۆلۆژیایەک بۆ پەرەپێدانی پلانی سیاسەتی هاوبەش کە بوارە جیاوازەکانی سیاسەتی وەک مافی مرۆڤ، گەشەپێدانی ئابووری و سەربەخۆیی کولتووری لەخۆبگرێت،. بۆ ئەوەی پلانێکی سیاسی هاوبەش بۆ پارتە سیاسییە کوردییەکان لە کوردستانی ئێران سەرکەوتووانە دابڕێژرێت، پێویستە میتۆدۆلۆژیای وردبینانە کە بوارە سیاسییە جیاوازەکان تێکەڵ بکات. هەنگاوی یەکەم دەستپێکردنی گفتوگۆیەکی هەمەلایەنەیە لە نێوان لایەنەکاندا بۆ دەستنیشانکردنی ئامانج و بەها هاوبەشەکان. ئەمەش دەتوانێت گفتوگۆی و مێزی دەوری و ڕاپرسی لەخۆبگرێت بۆ بەدەستهێنانی تێگەیشتنێکی فراوان لە ئەولەویەت و بۆچوونەکانی ئەندامان.
داڕشتنی بەرنامەی هاوبەش وەک ڕێککەوتنێکی پابەندکەر بۆ بەرەنگاربوونەوەی کۆماری ئیسلامی. داڕشتنی بەرنامەی هاوبەش، پێکهاتەیەکی ناوەندی و پابەندکەری پڕۆژەی بەهێزکردنی هاوکاریی نێوان لایەنە سیاسییە کوردییەکان لە کوردستانی ئێرانە. بەرنامە ڕوون و پوخت و لە هەمان کاتدا هەمەلایەنە بێت بۆ ئەوەی ببێتە زەمینەیەکی هاوبەش بۆ لایەنەکان لە ڕووبەڕووبوونەوەیان لەگەڵ کۆماری ئیسلامیدا.
بۆ داڕشتنی ئەم مانیفێستە، دەتوانرێت گروپێکی کار پێکبهێنرێت، کە لە نوێنەرانی هەر پارتێکی سیاسی پێکبێت. ئەم گرووپە لە ڕێگەی دیالۆگ و سازانەوە دەتوانێ دەقێک دروست بکات کە ڕەنگدانەوەی یەکڕیزی و دیدێکی هاوبەش بۆ ئایندەی کوردستانی ئێران بێت. بەرنامە نەک هەر بەیاننامەیەکی سیاسی بەڵکو ڕێنوێنێکی کردەیی بێت بۆ کردەو ستراتیژی هاوبەش لە ڕووبەڕووبوونەوە لەگەڵ کۆماری ئیسلامیدا.
٤– ستراتیژی پەیوەندیکردن:
پەرەپێدانی ستراتیژی پەیوەندی ناوخۆیی بۆ دڵنیابوون لەوەی کە هەموو لایەنەکان ئاگادار دەکرێنەوە و سەرقاڵی قۆناغە جیاوازەکانی پڕۆژەکەن. ستراتیژێکی پتەوی پەیوەندی ناوخۆیی بۆ سەرکەوتنی پڕۆژەکە و دروستکردنی کەشوهەوای هاوکاری کاریگەر لە نێوان لایەنە سیاسییە کوردەکانی کوردستانی ئێراندا گرینگە. بۆ دڵنیابوون لەوەی کە هەموو لایەنەکان بە تەواوی ئاگادارن و سەرقاڵی قۆناغە جیاوازەکانی پڕۆژەکەن، گرنگە ستراتیژی پەیوەندی فرەڕەهەند جێبەجێ بکرێت.
سەرەتا پێویستە ناوەندی هاوکاری کە ناوەندێکی پەیوەندیی دابمەزرێنێت، لەوانەیە لیژنەیەکی تایبەت بە پەیوەندیکردن، کە ئەرکی سەرەکی دابەشکردنی زانیاری پەیوەندیدار و دروستکردنی کەناڵێکی پەیوەندی بەردەوام لە نێوان لایەنەکاندا بێت. ئەم کەناڵە دەتوانێت کۆبوونەوەی ئاسایی و پلاتفۆرمی دیجیتاڵی و بەکارهێنانی ئامرازەکانی پەیوەندی مۆدێرن لەخۆبگرێت.
هەروەها ستراتیژی زانیاری یەکگرتوو پێویستە نوێکاری و ڕاپۆرتی وەرزی لەسەر پێشکەوتنی پڕۆژەکە، تەحەددیات و ئامانجەکان لەخۆبگرێت. بە ئاگادارکردنەوەی هەموو لایەنەکان لە چالاکییە بەردەوامەکان و ڕێنماییە ستراتیژییەکان، دەتوانرێت دڵنیابوون لە پابەندبوون و پابەندبوون لەلایەن هەموو بەشداربووانەوە.
جگە لەوەش ستراتیژەکە دەبێت هاندەری کراوەیی و بەشداری چالاکانە بێت لەڕێگەی دروستکردنی مەکۆ بۆ گفتوگۆ. بە بەشداریکردنی هەموو لایەنەکان لە پرۆسەی بڕیاردان و پێشخستنی گفتوگۆی کراوە، گیانی هاوکاری و سەرکەوتنی گشتی پڕۆژەکە بەهێزتر دەبێت. بەم پێیە ستراتیژی پەیوەندی ناوخۆیی کاریگەر وەک بڕبڕەی پشتی هەوڵە هاوبەشەکانی پڕۆژەکە کاردەکات و بەشدارە لە زیادبوونی لێکتێگەیشتن و ئامانجە هاوبەشەکان لە نێوان لایەنە سیاسییە بەشداربووەکاندا.
پلاندانان بۆ ستراتیژی پەیوەندی دەرەکی بۆ ئاگادارکردنەوەی دانیشتوانی کورد و لایەنە پەیوەندیدارە نێودەوڵەتییەکان لە دەستپێشخەریی سیاسی هاوبەش. پەرەپێدانی ستراتیژی پەیوەندی دەرەکی کاریگەر زۆر گرنگە بۆ ئەوەی پڕۆژەکە بتوانێت زیاتر لێکتێگەیشتن و پشتیوانی و شەرعیەت لەلایەن دانیشتوانی کورد و لایەنە پەیوەندیدارە نێودەوڵەتییەکان بەدەستبهێنێت. ستراتیژەکە لەسەر بنەمای ڕوونی و شەفافیەت و پابەندبوون بێت بۆ گەیاندنی سەرکەوتووانەی ئامانج و بەهاکانی پڕۆژەکە. ئەمەش دەتوانێت بەکارهێنانی میدیای وەک ڕادیۆ و تیڤی و کەرەستەی چاپکراو و هەروەها پلاتفۆرمە دیجیتاڵییە مۆدێرنەکان و سۆشیال میدیا لەخۆبگرێت. پێویستە نوێکاری بەردەوام و دۆکیۆمێنتاری و هەڵمەتی زانیاری لەخۆ بگرێت بۆ بڵاوکردنەوەی زانیاری لەسەر دەستپێشخەری سیاسی هاوبەش و جەختکردنەوە لەسەر گرنگییەکەی بۆ هەرێم.
پرۆژەکە بە جێبەجێکردنی ستراتیژییەکی گشتگیری پەیوەندی دەرەکی، نەک تەنها ئاگادارکردنەوە، بەڵکو دروستکردنی دیالۆگێکی ئەرێنی و پاڵپشتی هەم لەلایەن دانیشتوانی کورد و هەم لە لایەن ئەکتەرە نێودەوڵەتییەکانەوە، کە ئەمەش بۆ سەرکەوتنی گشتیی گرینگە.
٥– جێبەجێکردن و بەدواداچوون:
جێبەجێکردنی قۆناغ بە قۆناغ لایەنێکی سەرەکییە بۆ دروستکردنی پلانی جێبەجێکردنی ستراکتۆر و سەرکەوتوو بۆ دەستپێشخەری سیاسی هاوبەش لە نێوان لایەنە سیاسییە کوردییەکان لە کوردستانی ئێران. بە دابەشکردنی پڕۆژەکە بۆ قۆناغەکان، مامەڵەکردنێکی کۆنترۆڵکراوتر و تەرکیزکراوتر لەگەڵ هەر لایەنێک و ئامانجێک چالاک دەکرێت.
لە قۆناغی سەرەتاییدا، پڕۆژەکە دەتوانێت تیشک بخاتە سەر لێکۆڵینەوە و شیکردنەوەی چوارچێوەی سیاسی و یاسایی و هەروەها دامەزراندنی سەرەتایی کەناڵەکانی پەیوەندی نێوان لایەنەکان. هەروەها ئەم قۆناغە سەرەتاییە پێویستە ئامادەکارییەکان بۆ بەیاننامەی هاوبەشی بەرنامە و پەرەپێدانی سیاسەت لەخۆبگرێت.
لە قۆناغی دووەمدا دەتوانرێت جێبەجێکردنی بەرنامەی هاوبەش و پلانی سیاسەت لە سەرنجدا بێت. ئەمەش دامەزراندنی پێکهاتەی ڕێکخراوەیی، وەک لیژنەی هاوکاری گشتی و پەرەپێدانی ستراتیژی پەیوەندی ناوخۆیی و دەرەکی دەگرێتەوە.
دەتوانرێت قۆناغی سێیەم بۆ دەستەبەرکردنی بەردەوامیی دەستپێشخەری سیاسی هاوبەش تەرخان بکرێت. ئەمەش بە واتای دانانی میکانیزم بۆ هاوکاری بەردەوام و هەڵسەنگاندنی پێشکەوتنی پڕۆژە و چاودێریکردنی کاردانەوە دەرەکی و ناوخۆییەکان.
پێناسەکردنی نیشاندەر و شێوازە سەرەکییەکان بۆ پێوانەکردنی سەرکەوتنی پڕۆژەکە و هەڵسەنگاندنی کاریگەرییەکانی. چاودێری و هەڵسەنگاندن بڕبڕەی پشتی ستراتیژی بەڕێوەبردنی پڕۆژەکە پێکدەهێنن بە دروستکردنی پرۆسەی هەڵسەنگاندنی سیستماتیکی و بابەتیی پێشکەوتن و کاریگەرییەکەی. بۆ ئەوەی سەرکەوتنی پڕۆژەکە بە چەندایەتی و بڕوانامەدار بکرێت، پێویستە پێوەرە سەرەکییە دیاریکراوەکان و شێوازەکانی هەڵسەنگاندن بناسێنرێن.
پێوەرە سەرەکییەکان دەبێ هەردوو لایەنی چەندایەتی و چۆنایەتی پڕۆژەکە بگرێتەوە. نموونەی پێوەرە چەندایەتییەکان لەوانەیە بریتی بن لە ژمارەی کۆبوونەوە تەواوکراوەکان، زیادبوونی ڕێژەی ڕووماڵکردنی ئەرێنی میدیاکان یان زیادبوونی ئەندامانی لیژنەی هاوکاری. لە هەمان کاتدا، پێوەرەکانی چۆنایەتی پێویستە یەکڕیزیی بەدەست هاتووی نێوان لایەنە سیاسییەکان و ڕادەی بەشداری کۆمەڵگەی مەدەنی و پشتیوانی بەرفراوانتری دانیشتوانی کورد لەبەرچاو بگرن.
شێوازەکانی هەڵسەنگاندن پێویستە بۆ هەڵسەنگاندنی هەر قۆناغێکی پڕۆژەکە بگونجێن. ئەمەش ڕەنگە کۆبوونەوەی هەڵسەنگاندنی بەردەوام، ڕاپۆرتی هەڵسەنگاندنی ناوخۆیی و هەڵسەنگاندنی دەرەکی بۆ کاریگەرییەکانی پڕۆژەکە لەخۆبگرێت.
بۆ دڵنیابوون لە باشتربوونی بەردەوام و گونجاندن، هەڵسەنگاندنەکە پێویستە دووبارە بێتەوە و بەدواداچوونی بەردەوامی بۆ بکرێت لە کاتی جێبەجێکردنی پڕۆژەکەدا. بە جێبەجێکردنی ستراتیژییەتی چاودێری و هەڵسەنگاندنی گشتگیر، ئامانجی پڕۆژەکە ژماردنی کاریگەرییەکانی و دروستکردنی بنەمایەک بۆ پێشکەوتن و باشتربوونی داهاتوو.
٦–. بەردەوامیی و دیدگاکانی داهاتوو
گفتوگۆکردن لەسەر ستراتیژییەکان بۆ دڵنیابوون لە بەردەوامیی و مانەوەی درێژخایەنی پڕۆژەکە. بۆ دڵنیابوون لە بەردەوامیی و مانەوەی درێژخایەنی پڕۆژەکە، پێویستە پلانی ستراتیژی و جێبەجێکردنی ئەو ڕێوشوێنانە دابنرێت کە لە بازنەی ئێستای پڕۆژەکە تێپەڕن. ستراتیژێکی ناوەندی بریتییە لە دروستکردنی بنەمایەکی دامەزراوەیی بەهێز بۆ دەستپێشخەری سیاسی هاوبەش. ئەمەش لەوانەیە بە فەرمیکردنی هاوکارییەکە لە ڕێگەی یاسادانانەوە یان دامەزراندنی پێکهاتەیەکی هاوکاری هەمیشەیی کە بتوانێت لە دوای تەواوبوونی پڕۆژەکە بمێنێتەوە لەخۆبگرێت.
هەمەچەشنکردنی سەرچاوەی دارایی و دروستکردنی مۆدێلی بەردەوام لە ڕووی داراییەوە بۆ هاوکاری ستراتیژییەکی دیکەیە بۆ مانەوەی درێژخایەن. ئەمەش ڕەنگە بریتی بێت لە گەڕان بەدوای دەرفەتی دارایی دەرەکی، دامەزراندنی هاوبەشی لەگەڵ ڕێکخراوە ناحکومییەکان و دامەزراندنی ئامادەیییەکی بەهێز لە کۆمەڵگەی مەدەنیدا.
پرۆژەکە بە داڕشتن و جێبەجێکردنی ئەم ستراتیژانە، نەک هەر لە کاتی جێبەجێکردنیدا سەرکەوتوو بێت، بەڵکو بناغەی گۆڕانکارییەکی بەردەوام و بەردەوام لە دینامیکی سیاسی کوردستانی ئێران دابڕێژێت.
بۆ ئەوەی زۆرترین کاریگەری پڕۆژەکە بێت، پێویستە بیر لە خۆگونجاندن لەگەڵ گۆڕانکارییەکانی چوارچێوەی سیاسی و کۆمەڵایەتی ناوچەکەش بکاتەوە. ئەمەش ڕەنگە بە مانای پێداچوونەوە یان پەرەپێدانی ستراتیژی و ئامانجی نوێ بێت کە پەیوەندییان بە پێداویستی و تەحەددیاتی ئێستاوە هەبێت.
ئامانجی ئەم پڕۆژەیە بە گەڕان بەدوای ئەم دیدگایانە داهاتوودا نەک تەنیا هەوڵێکی یەکجارەکی بەڵکو کاتالیستێک بێت بۆ گۆڕانی سیاسی بەردەوام و درێژخایەن لە کوردستانی ئێراندا.
٧– دەرەنجامەکان:
ئامانجی گشتی ناوەندی هاوکاری کە بریتییە لە پێشخستنی ستراتیژییەکی سیاسی یەکگرتوو و بەرنامەیەکی هاوبەش بۆ لایەنە کوردستانییەکان. ئەم هەوڵە یەکگرتووە ئامانجی زیادکردنی کاریگەریی حیزبەکانە لە ڕووبەڕووبوونەوە لەگەڵ کۆماری ئیسلامی. پرۆژەکە بە پێکهێنانی لیژنەیەکی هاوکاریی سەرتاسەری و پەرەپێدانی بەرنامەیەکی پابەندکەر، ئامانجی دروستکردنی هاوپەیمانییەکی بەهێز و پێدانی سەکۆیەکی هاوبەش بە لایەنە کوردییەکانە بۆ ئەوەی لێیەوە کاربکەن.
جێبەجێکردنی قۆناغبەندی کلیلی دڵنیابوونە لە پلانێکی جێبەجێکردنی ستراکتۆر و سەرکەوتوو بۆ پڕۆژەکە. بە دابەشکردنی پڕۆژەکە بۆ قۆناغە جیاوازەکان، مامەڵەیەکی تەرکیزکراوتر و کۆنترۆڵکراوتر لەگەڵ لایەنە جیاوازەکانی پڕۆژەکە چالاک دەکرێت. هەر قۆناغێک لە توێژینەوە و شیکردنەوە تا جێبەجێکردنی سیاسەتی هاوبەش و بەردەوامیی درێژخایەن، ستراتیژی و ئامانجی تایبەتی خۆی هەیە.
هەڵسەنگاندن و بەدواداچوون لە ستراتیژی پڕۆژەکەدا یەکدەخرێن بۆ پێوانەکردنی بەردەوامی پێشکەوتن و کاریگەرییەکەی. بە پێناسەکردنی پێوەرە سەرەکییە ڕوونەکان و بەکارهێنانی شێوازی جیاوازی هەڵسەنگاندن، پڕۆژەکە ئامانجیەتی کاریگەرییەکانی چەندایەتی بکات. ئەم پرۆسەیە ڕێگە بە فۆکۆسی گونجاوی و باشتر دەکات کە گرینگە بۆ سەرکەوتنی درێژخایەنی پڕۆژەکە.
بەردەوامیی درێژخایەن ستراتیژییەکی ناوەندییە بۆ دڵنیابوون لە مانەوەی پڕۆژەکە و کاریگەرییە بەردەوامەکان. پرۆژەکە بە فەرمیکردنی هاوکارییەکە و دامەزراندنی پێکهاتەی هەمیشەیی، ئامانجی دروستکردنی بنەمایەکی دامەزراوەیی بۆ دەستپێشخەری سیاسی هاوبەشە. هەروەها هەمەچەشنکردنی سەرچاوەی دارایی و بەشداریکردنی لایەنە پەیوەندیدارە نێودەوڵەتییەکان بەشدارە لە بەردەوامیی دارایی پڕۆژەکە و کاریگەریی فراوانتر.
گەڕان بەدوای دیدگاکانی داهاتوودا ئەگەرەکان بۆ فراوانبوون یان گونجاندنی پڕۆژەکە دەکاتەوە بە پشتبەستن بە ئەنجام و پەرەپێدانی. بە دەستنیشانکردنی دەرفەتەکان بۆ بەشداریکردنی زیاتری لایەنە سیاسییەکان، گونجاندن لەگەڵ گۆڕانکارییەکانی چوارچێوەی سیاسی و بەشداریکردنی ئەکتەرە نێودەوڵەتییەکان، پڕۆژەکە هەوڵدەدات دینامیکی و پەیوەندیدار بێت لەگەڵ ئاستەنگە سیاسییەکانی داهاتوو.
ئامانجی ئەم پڕۆژەیە بە برەودان بە یەکڕیزی و کردەوەی هاوبەش، ببێتە کاتالیستێک بۆ ئاڵوگۆڕی سیاسی درێژخایەن و بەردەوام لە کوردستانی ئێران. ئەم هەوڵە هاوبەشە، بە گرنگیدان بە هاوکاری و بەهێزکردنی ئەکتەرە سیاسییەکان، توانای دووبارە داڕشتنەوەی دیمەنی سیاسی و بەرەوپێشبردنی مافەکانی کورد لە ناوچەکەدا هەیە، ئامانجی پڕۆژەکە دروستکردنی چوارچێوەیەکی سیاسی تۆکمە بۆ گۆڕانکاری بەردەوام لە کوردستانی ئێران.
حەسەن قارەمانی