روز جهانی زبان مادری، تأکید بر حق زیستن به زبان خود
گفتگو با آزاده پورزند، پژوهشگر حقوق بشر و مدیر بنیاد سیامک پورزند
یونسکو در پیام سال ۲۰۲۱ خود به مناسبت روز جهانی زبان مادری می‌گوید دانش‌آموزان باید به زبان مادری آموزش ببینند زیرا زبان مادری دریچه انتقال فرهنگ‌ها، ارزش‌ها و دانش است.
سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو) امسال هم در پیامی به مناسبت روز جهانی زبان مادری اعلام کرده که آموزش مبتنی بر زبان اول یا زبان مادری، باید از همان سال‌های اولیه کودکی آغاز شود چرا که این امر پایه و اساس یادگیری است.
در پیام ۱۹ فوریه ۲۰۲۱ یونسکو از سیاست‌گذاران، مربیان و معلمان، والدین و خانواده‌ها خواسته شده در میان بحران شیوع ویروس کرونا، میزان تعهد خود را نسبت به آموزش چند زبانه و گنجاندن زبان مادری در آموزش و پرورش به منظور پیشبرد و بهبود امر آموزش، افزایش دهند.
بر پایه پیام یونسکو، دانش‌آموزان باید به زبان مادری آموزش ببینند زیرا زبان مادری به عنوان دریچه انتقال فرهنگ‌ها، ارزش‌ها و دانش، شناخته شده است.
روز جهانی زبان مادری به ویژه برای گروه‌های اتنیکی ساکن در جغرافیای ایران که زبان آنها در کشور به رسمیت شناخته نشده است، مهم و تاریخی تلقی می‌شود. با وجود اینکه جمهوری اسلامی بیشتر فراخوان‌ها و پیشنهادات یونسکو را به رسمیت می‌شناسد و علی‌رغم اینکه طبق اصل ۱۵ قانون اساسی ایران، تدریس زبان مادری در مدارس می‌تواند اجرایی شود اما شماری از شهروندان ایرانی در سال‌های گذشته به دلیل طرح همین مطالبه به زندان افتاده‌اند.
تازه‌ترین نمونه برخورد با فعالان حق زبان مادری، صدور حکم پنج سال حبس برای زهرا محمدی، (زارا) محمدی، مدرس زبان و ادبیات کُردی، فعال مدنی و از اعضای انجمن مردم‌نهاد فرهنگی-اجتماعی نوژین است. محمدی در دادگاه بدوی به ۱۰ زندان محکوم شده بود.
زمانه برای بررسی بیشتر این موضوع سراغ آزاده پورزند، پژوهشگر حقوق بشر و مدیر بنیاد سیامک پورزند به عنوان یکی از فعالان در حوزه مسائل مربوط به گروه‌های اتنیکی رفته است. او در زمینه مطالبات فرهنگی و زبانی گروه‌های اتنیکی در ایران فعالیت داشته است.
■ شما به هیچ‌کدام از ملیت‌های غیر فارس در ایران تعلق نسبی ندارید. چه ضرورتی باعث شد در حوزه گروه‌های اتنیکی و به ویژه در زمینه طرح مطالبه زبان مادری فعالیت کنید؟ پیشینه مختصری در این مورد ارائه می‌کنید؟
– از آنجا که کار و پژوهش من معطوف به مسایل مربوط به حقوق بشر و جامعه مدنی است، همواره نسبت به چالش‌های خاصی که گروه‌های به حاشیه رانده شده به خصوص گروه‌های اتنیکی و اقلیت‌های مذهبی در ایران با آن مواجه هستند، حساس هستم.
یکی از موضوعاتی که در طی کار و پژوهش در سال‌های اخیر با آن آشنا شده‌ام مسأله آموزش زبان مادری است. در ایران این حق از جمعیتی کثیر و به خصوص از کودکان سلب شده است. از آنجا که این مسأله تنها معطوف به ایران نمی‌شود، پژوهش‌ها و فعالیت‌های زیادی درباره حق آموزش زبان مادری در جهان شده است. از این رو در سال‌های اخیر من هم سعی کرده‌ام به سهم خودم برای تحقق حق آموزش زبان مادری تلاش کنم. به عنوان مثال چند سال پیش در راه‌اندازی کارزار کوچک اینترنتی‌ای سهیم بودم که با همکاری با هنرمندان و فعالان حقوق بشر طراحی شد. هدف این کارزار طرح حق آموزش زبان مادری به زبان ساده بود.
یونسکو در پیام سال ۲۰۲۱ خود به مناسبت روز جهانی زبان مادری می‌گوید دانش‌آموزان باید به زبان مادری آموزش ببینند زیرا زبان مادری دریچه انتقال فرهنگ‌ها، ارزش‌ها و دانش است.
سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو) امسال هم در پیامی به مناسبت روز جهانی زبان مادری اعلام کرده که آموزش مبتنی بر زبان اول یا زبان مادری، باید از همان سال‌های اولیه کودکی آغاز شود چرا که این امر پایه و اساس یادگیری است.
در پیام ۱۹ فوریه ۲۰۲۱ یونسکو از سیاست‌گذاران، مربیان و معلمان، والدین و خانواده‌ها خواسته شده در میان بحران شیوع ویروس کرونا، میزان تعهد خود را نسبت به آموزش چند زبانه و گنجاندن زبان مادری در آموزش و پرورش به منظور پیشبرد و بهبود امر آموزش، افزایش دهند.
بر پایه پیام یونسکو، دانش‌آموزان باید به زبان مادری آموزش ببینند زیرا زبان مادری به عنوان دریچه انتقال فرهنگ‌ها، ارزش‌ها و دانش، شناخته شده است.
روز جهانی زبان مادری به ویژه برای گروه‌های اتنیکی ساکن در جغرافیای ایران که زبان آنها در کشور به رسمیت شناخته نشده است، مهم و تاریخی تلقی می‌شود. با وجود اینکه جمهوری اسلامی بیشتر فراخوان‌ها و پیشنهادات یونسکو را به رسمیت می‌شناسد و علی‌رغم اینکه طبق اصل ۱۵ قانون اساسی ایران، تدریس زبان مادری در مدارس می‌تواند اجرایی شود اما شماری از شهروندان ایرانی در سال‌های گذشته به دلیل طرح همین مطالبه به زندان افتاده‌اند.
تازه‌ترین نمونه برخورد با فعالان حق زبان مادری، صدور حکم پنج سال حبس برای زهرا محمدی، (زارا) محمدی، مدرس زبان و ادبیات کُردی، فعال مدنی و از اعضای انجمن مردم‌نهاد فرهنگی-اجتماعی نوژین است. محمدی در دادگاه بدوی به ۱۰ زندان محکوم شده بود.
زمانه برای بررسی بیشتر این موضوع سراغ آزاده پورزند، پژوهشگر حقوق بشر و مدیر بنیاد سیامک پورزند به عنوان یکی از فعالان در حوزه مسائل مربوط به گروه‌های اتنیکی رفته است. او در زمینه مطالبات فرهنگی و زبانی گروه‌های اتنیکی در ایران فعالیت داشته است.
■ شما به هیچ‌کدام از ملیت‌های غیر فارس در ایران تعلق نسبی ندارید. چه ضرورتی باعث شد در حوزه گروه‌های اتنیکی و به ویژه در زمینه طرح مطالبه زبان مادری فعالیت کنید؟ پیشینه مختصری در این مورد ارائه می‌کنید؟
– از آنجا که کار و پژوهش من معطوف به مسایل مربوط به حقوق بشر و جامعه مدنی است، همواره نسبت به چالش‌های خاصی که گروه‌های به حاشیه رانده شده به خصوص گروه‌های اتنیکی و اقلیت‌های مذهبی در ایران با آن مواجه هستند، حساس هستم.
یکی از موضوعاتی که در طی کار و پژوهش در سال‌های اخیر با آن آشنا شده‌ام مسأله آموزش زبان مادری است. در ایران این حق از جمعیتی کثیر و به خصوص از کودکان سلب شده است. از آنجا که این مسأله تنها معطوف به ایران نمی‌شود، پژوهش‌ها و فعالیت‌های زیادی درباره حق آموزش زبان مادری در جهان شده است. از این رو در سال‌های اخیر من هم سعی کرده‌ام به سهم خودم برای تحقق حق آموزش زبان مادری تلاش کنم. به عنوان مثال چند سال پیش در راه‌اندازی کارزار کوچک اینترنتی‌ای سهیم بودم که با همکاری با هنرمندان و فعالان حقوق بشر طراحی شد. هدف این کارزار طرح حق آموزش زبان مادری به زبان ساده بود.