مامۆستا عەبدوڵڵا حەسەنزادە: نووسینه‌که‌ی کۆنسولخانه‌ی ئێران له سلێمانی هیچ سەنگ‌و قورساییەكی نییە
نازم دەباغ: تا ئێستە حكوومەتی هەرێمی كوردستان بە ڕەسمی داوای بیروبۆچوونی هیچ دەوڵەتێكی نەكردووە لەسەر خۆی
كونسوڵخانەی كۆماری ئیسلامیی ئێران لە سلێمانی بە دانانی بابەتێك لە ژێر ناوی “پێوەندی سیاسیی كۆماری ئیسلامیی ئێران لەگەڵ هەرێمی كوردستانی عێراق” لەسەر ماڵپەڕی رەسمیی خۆی كۆمەڵێك سووكایەتی بە نەتەوەی كورد و زمانی كوردی و كۆماری كوردستان كردووە و لە رێگەی جۆراوجۆرەوە هەڕەشەی بڕانی پێوەندییەكانیان دەكات لەگەڵ حكوومەتی هەرێمی كوردستان، ئەوە لە كاتێكدایە كە كۆماری ئیسلامیی ئێران زیاد لە دەیەیەكە كەوتووەتە ناو گەمارۆی ئابووریی نێودەوڵەتییەوە و هەروەك لە سایتی فارسنیوزی سەر بە سوپای پاسدارانی ئەم وڵاتەدا هاتووە یەك لەو رێگەیانەی كە بتوانن لێیەوە خۆ لە گەمارۆ ئابوورییەكان دەرباز بكەن هەرێمی كوردستانی عێراقە، لە هەمان كاتدا لەم بڵاوكراوەیەیدا لەسەر ماڵپەڕی فەرمی باڵوێزخانەكەیان هەڕەشەی تێكدانی پێوەندییەكانیان دەكەن و ئەوەش دەرخەری ئەو پشێوی و دیوەخانییەیە لەناو سیستمی كۆماری ئیسلامیی ئێراندا كە وای كردووە هەر دەزگە و ئیدارەیەك سیاسەتێكی دڵخوازی خۆی پەیڕەو بكات.
لەم نووسینەدا كە ماڵپەڕی فەرمیی کۆنسوڵخانەی كۆماری ئیسلامیی ئێران بڵاوی كردووەتەوە، بە ئاشكرا باس لە دەستوەردان لە كاروباری سیاسیی عێراق دەكات و هەوڵی ئەوە دەدات لە رێگەی تێكدانی پێوەندییەكانیان لەگەڵ هەرێمی كوردستان كۆنتڕۆڵی ئیرادەی سیاسیی هەرێمی كوردستان بكەن وەك لە بڕگەیەكیدا هاتووە: “گرنگترین رێكاری ئێران سەبارەت بە گۆڕانكارییەكانی دوو دەیەی رابردوو لە عێراق پاراستنی یەكپارچەیی خاكی ئەو وڵاتە بووە. بە بڕوای ئێران ئەگەر بزووتنەوەی كوردان بۆ زیادبوونی دەسەڵاتی حكوومەتی هەرێمی كوردستان لە پێناو رێگەخۆشكردن بۆ خۆبەڕێوەبردنی رەها و دواتر سەربەخۆیی و جیابوونەوە بێت لە عێراق تەفسیر بكرێت، ئەنجامی مەیلساردی لە پێوەندییەكانی حكوومەتی هەرێم لەگەڵ كۆماری ئیسلامیی ئێرانی لێ دەكەوێتەوە، بەڵام ئەگەر هەوڵی كوردان بۆ بەرفراوانكردنی دەسەڵاتەكانیان هاوكات بێ لەگەڵ هەوڵەكانیان بۆ بەشداری بنیاتنەرانە لە دەوڵەتی ناوەندی عێراق و بەهێزكردنی یەكگرتوویی نەتەوەیی عێراق، ئەوا ئەو بابەتە دەبێتە هۆی گەرموگوڕی پێوەندییەكانی كۆماری ئیسلامیی ئێران لەگەڵ كوردەكانی عێراق”.
نازم دەباغ، نوێنەری حكوومەتی هەرێمی كوردستان لە تاران لە لێدوانێكی تایبەتدا بۆ “وشە” رای گەیاند: “لە دنیای ئەمڕۆدا جۆرێك لە ئازادی بۆ هەموو كەسێك هەیە، بەڵام هەموومان دەبێ بگەڕێینەوە بۆ بنەماكانی ئوسوول و عورف و عادەت، ئەوەی كە پاش چەند رۆژ ئەم بابەتە لەسەر سایتەكە نامێنێت نیشانەی ئەوەیە كە بەرپرسانی كۆنسوڵخانە پاش بڵاوكردنەوەی بابەتەكە پرسیان بە بەرپرسانی كۆماری ئیسلامی كردووە و لەلایەن ئەوانەوە رەت كراوەتەوە. لە هەموو حاڵەتێكدا ئێمە پێوەندییەكانمان لەگەڵ كۆماری ئیسلامیی ئێران پێوەندییەكی هاوتایە بەپێی یاسا و رێسا نێودەوڵەتییەكان لە چوارچێوەی عێراقێكی فیدڕاڵیدا، تا ئێستە كە حكوومەتی هەرێمی كوردستان بە ڕەسمی داوای بیروبۆچوونی دەوڵەتێكی نەكردووە لەسەر خۆی و ئەوە بنەمای سیاسەتی گشتیی هەرێمی كوردستان و سیاسەتی گشتی كوردە”.
عەبدوڵا حەسەنزادە ئەو نووسینەی كۆنسوڵخانەی ئێران بە سووكایەتی ناو دەبات و لە لێدوانێكی تایبەتدا بۆ “وشە” دەڵێ: “ئەوەی لەو نووسینەدا لەسەر پێوەندی هەرێمی كوردستان و كۆماری ئیسلامی، تەنیا جنێوێكە داویەتی كە بۆ جوابدانەوە نییە، بەڵام حكوومەتی هەرێم و كاربەدەستانی هەرێم و لایەنی سیاسیی كورد لە باشوور دەبێ ئەو پەیامە وەربگرن، لە نووسینەكەدا دەڵێن ئێمە تەنیا كاتێك پێوەندی لەگەڵ ئێوە دەگرین كە باس لە حكوومەتی كوردی و نەتەوەی كورد نەكەن، لە كاتێكدا ئەو كۆمپانیایانەی كە لە ئێرانەوە دێن و ئێرە تاڵان دەكەن، ئەوە وەك خێركردنێك بە كوردی عێراق دەزانێت لە كاتێكدا هاتووە و خێر و بێری ئەو وڵاتەی بردووە و چی كەلوپەلی بەسەریدا ماوەتەوە هێناویەتییە هەرێمی كوردستان و تەنانەت بە جۆرێك لە جۆرەكان مادەی هۆشبەری بۆ هەرێمی كوردستان بەدیاری هێناوە، ئێستە ئەوە دەكات بە منەت لەسەر كوردی عێراق. من ئارەزوو دەكەم هەموو كوردی باشوور و بەتایبەتی رێبەرانی سیاسی ئەو پەیامە زۆر بە دیقەت وەربگرن كە بزانن لەگەڵ چ دەوڵەتێك دراوسێن و كێ لافی دۆستایەتییان لەگەڵ لێ دەدات”.
هەر لەو نووسراوەی كونسوڵخانەی ئێراندا هەوڵ دراوە بە ئاماژەدان بە رستەیەكی “مەلا مستەفا بارزانی” كورد بە ئێرانی ناو ببەن و شوناسی نەتەوەیی لێ داماڵن، عەبدوڵا حەسەنزادە گومانی لەوە هەیە كە بارزانی شتێكی وای گوتووە و دەڵێ: “مەلا مستەفا بارزانی وەك تەشریفاتێكی سیاسی دەڵێ “لە ئێران هەست بە غەریبی ناكەم لەبەر ئەوەی وڵاتی منە”، ئەویش ئەگەر ئەو قسە چەندی راست بێت و چەند ناڕاست بێت با لە جێی خۆی بێت، بەڵام ئەوەی كە كەسێك ئێرانییە مانای ئەوە نییە كە نەتەوەیەكی نییە، چۆن كورد لە عێراق و توركیا و سووریا و لە سەرجەم دنیا وەك نەتەوەیەكی جیا لە هەموو نەتەوەكانی جیهان بوونی هەیە، بەڵام لە ئێران كورد نییە و ئێرانییە. ئەگەر مەلا مستەفا بارزانی بەم شێوەیەش گوتبێتی ئەوا تەشریفاتێكی سیاسییە و بە تەرازووی نەتەوەیی هەڵناسەنگێندرێ”.
نازم دەباغ سەبارەت بە سەربەخۆیی یان بڕیاردان لەسەر چارەنووسی هەرێمی كوردستان دەڵێ: “تا ئێستە ژیان لە عێراقێكی فدڕاڵیزمی پابەند بە دەستوور و شەراكەتێكی حەقیقی بەردەوامە و ئەوكاتانەش كە عێراق پابەند بە شەراكەتێكی حەقیقی نەبوو ئەوا سەركردایەتیی كورد بۆی هەیە خۆی یەكلا بكاتەوە”.
ئەگەرچی ئەو بڵاوكراوەیە دوای دوو رۆژ لەسەر ماڵپەڕی كونسوڵخانەی كۆماری ئیسلامیی ئێران لە سلێمانی لادرا، بەڵام ناڕەزاییەكی بەرفراوانی كوردانی لێ كەوتەوە لەسەر ئاستی كوردستانی گەورە و لە سایت و كەناڵە میدیایی و تۆڕە كۆمەڵایەتییەكاندا كوردان لێی وەدەنگ هاتن و لە تۆڕی كۆمەڵایەتی فەیسبووك و تویتەر بە سەدان كەمپین دروست كرا لە دژی نووسینەكە.
لە نووسینەكەی كونسوڵخانەی ئێران هاتووە: “هەوڵی هەندێك توندڕەوی كورد بۆ دروستكردنی بەناو وڵاتێكی سەربەخۆی كوردستانی گەورە (چوارپارچە) یەكێكی ترە لە خاڵە نەخوازراوەكان بۆ پێوەندییە دوولایەنەكانمان، ئەو كەسانە بە هاندانی هەستی خەڵكی كورد لە هەرێمی كوردستان، كۆمەڵێك بەهای وەهمی وەك نەتەوەی كورد، دەوڵەتی سەربەخۆی كوردستان و وڵاتی كوردستانیان خستووەتە بەرباس و خەریكن دەیكەن بە ئاواتی خەڵك لەو ناوچەیە. ئەو كەسانە بە هێنانە بەرباسی دەستەواژەی فارس-كورد لە هەوڵی خراپ بەكارهێنان و سوودلێوەرگرتنی سیاسین لەمە و هەوڵ دەدەن بۆ خۆیان شوناسێكی جیاواز و سەربەخۆ بخوڵقێنن، لە كاتێكدا كە هەموو خەڵكی ئێران رەگەزیان فارس نییە، بەڵكو فارسەكانیش وەك ئەتنیكەكانی تری ئێرانی یەكێكن لە ئەندامانی بنەماڵە گەورەكەی ئێرانن و پێكهاتەی سەرجەم دانیشتوانی هەرێمی كوردستانیش كورد نین و زێدی سەرجەم كوردانی جیهانیش تەنیا هەرێمی كوردستانی عێراق نییە”.
لە بەشێكی تری ئەم نووسینەدا ئاماژە دراوە: “هەندێك لەو كەسانە بە رێزگرتن لە دەوڵەتی چەندڕۆژەی كۆمۆنیستی مهاباد لە ساڵی ١٩٤٦ كە بە پشتیوانی و رێنوێنی دەوڵەتی كۆمۆنیستی سۆڤیەت لە رێگەی قازی محەمەدەوە دامەزرا و دواتر بە پاشگەزبوونەوەی سۆڤیەت لە پاڵپشتیكردنی، لەلایەن حكوومەتی ئەوكاتی تارانەوە سەركوت كرا، هەوڵ دەدەن سەرباری نەتەوەسازی، فەرهەنگسازی و زمانسازی، مێژووش بۆ خۆیان دروست بكەن لە كاتێكدا كە تەنانەت زاراوەی كوردی زمانێكی سەربەخۆ نییە و یەكێكە لە زاراوەكانی ئێرانی كە تێكهەڵكێشێكە لە وشەگەلی عەرەبی، توركی، فارسی و..”.
حەسەنزادە لەمبارەیەوە دەڵێ: “كۆماری كوردستان پێویست بە ناساندنەوە یان چەواشەكردنی كۆماری ئیسلامی ئێران ناكات و نووسینەكە شایانی ئەوە نییە كە هەڵوێستەی لەسەر بكەیت، بەڵام زمانی كوردی ئێستە لە كۆمەڵی زمانناسانی جیهاندا بە زمانێكی سەربەخۆ ناسراوە، ئەوەی كە هەندێك وشەی هاوبەش لە نێوان زمانی كوردی و فارسیدا هەیە، قەت نابێتە هۆكاری ئەوەی كورد بەشێك بێ لە فارس یان فارس بەشێك بێ لە كورد. لەناو نەتەوەكانی تردا ئەوە زیاتر بوونی هەیە، بۆ نموونە ئەڵمانیا و نەمسا دوو نەتەوەن كە بە یەك زمان قسە دەكەن و لە دنیادا چەندین نەتەوە بوونیان هەیە كە بە یەك زمان قسە دەكەن، هەستی نەتەوایەتی تا رادەیەكی زۆر لەگەڵ زمان لە یەك جیا دەكرێتەوە، بۆ نموونە چیك و سلۆڤاكیا دوو نەتەوەن كە لە سەردەمی سۆڤیەتیشدا بە دوو نەتەوە دەناسران و دوایی وەك دوو نەتەوەی خاوەن شارستانیەت لە یەك جیا بوونەوە و بوون بە دوو دەوڵەت، لە كاتێكدا كە زمانەكەیان زۆر لەوە زیاتر لە یەك نزیكە كە بۆ نموونە فارسی و كوردی لە یەكتر نزیكن. بەگشتی ئەو قسانە لە زمانی دوژمنانی مافە ئازادییەكانی نەتەوەی كوردەوە دێنە دەر و هیچ سەنگ و قورسایەتییەكیان نییە”.
لە كۆتاییدا عەبدوڵا حەسەنزادە سەبارەت بە دیاریكردنی مافی چارەنووسی كورد لە هەرێمی كوردستان دەڵێ: “باوەڕی نەگۆڕی من ئەوەیە نەتەوەی كورد هەم لە بەشێك لە بەشەكانی كوردستان مافی شەرعی خۆیەتی رۆژێك لە رۆژان دەوڵەتی سەربەخۆ لەسەر خاك و نیشتمانی خۆی پێك بهێنێت و هیچ یاسایەك نێونەتەوەیی و مرۆییش لە جیهاندا ئەو مافە لە كورد ناستێنێتەوە”.